نظام مهندسی و استانداردهای تولید و توسعه نرم افزار (نماتن)
مرحله اول: نحوه ارجاع کار
فصل سوم: نظارت بر پروژه‌های نرم افزاری
قابليت رديابي (Trace ability):
در هر مرحله بايد کنترل شود که آيا ورودی‌های آن مرحله، فرآيند درستي را براي تبديل به خروجي طي نموده‌اند؟ و آيا خروجی‌های هر مرحله با ورودی‌های آن مرحله مطابقت دارند؟
درستي (Correctness):
آيا محصولات پروژه که بر مبناي ساختار تفکيک کار و در طرح مديريت پروژه تهيه می‌گردند، با روال‌ها، استانداردها و روش‌های مورد نظر يکسان است؟
اعتبار (Validity):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، نيازهاي کاربران را برآورده مي‌سازند؟
كفايت (Sufficiency):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه در راستاي هدف از تهيه آن‌ها، موارد تعيين شده را پوشش می‌دهند؟
سازگاري (Consistency):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، از نظر منطقي با يکديگر همسان مي‌باشند؟
يكنواختي (Uniformity):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، از نظر ظاهري با يکديگر همسان مي‌باشند؟
امكانپذيري (Feasibility):
آيا محصولات، فرآورده‌ها و طرح‌هاي پروژه، با توجه به واقعيات حاکم بر پروژه و محيط آن امکان اجرا را دارد؟
نگهداشت پذيري (Maintainability):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، به نحوي ديده شده‌اند که بتوان آن‌ها را در دوره‌های معقول، نگهداري نمود؟
الف) صحت سنجي
صحت سنجي عبارتست از بررسي و كنترل سازگار بودن فرآورده‌ها و محصولات هر مرحله، گام و يا فعاليت در زیست چرخ توليد و توسعه نرم افزار، با وروديهاي آن مرحله، گام و يا فعاليت. به عبارت ديگر در هر فعاليت صحت سنجي، صحت خروجيهاي هر مرحله با فرض صحت وروديهاي همان مرحله بررسي مي‌شود.
ب) اعتبار سنجي
اعتبار سنجي عبارتست از سنجش و بررسي تطابق فرآوردههاي هر مرحله، گام و يا فعاليت در زیست چرخ توليد و توسعه نرم افزار، با نيازها و انتظارات اوليه كاربران نهايي سيستم.
1- مميزي
2- بازبيني
1- بازنگري مشترک
2- آزمون پذيرش
مميزي
مميزي عبارتست از بررسي محصولات، فرآورده‌ها و يا فرآيند انجام کار براي اطمينان از تطايق آن‌ها با برنامه ریزی‌های انجام شده. در اين فعاليت فرآيند توليد و يا فرآورده در حال توليد مورد بررسي واقع می‌گردد. اين بررسي شامل اين موارد می‌باشد.
- آيا رويه توليد با استانداردهاي مورد نظر مطابقت دارد؟
- آيا رویه‌های توليد به‌درستی انجام می‌پذیرند؟
- آيا محيط توليد با شرايط مورد توافق در قرارداد مطابقت دارد؟
- آيا در فرآيند توليد از نيروهايي باکیفیت قابل قبول استفاده مي‌شود؟
- آيا در فرآيند توليد، طرح‌هاي مديريتي مورد توافق در نظر گرفته می‌شوند؟
بازبيني
منظور از بازبيني، جلساتي است كه به‌صورت رسمي براي بررسي يك فرآورده يا فرآيند در جريان توليد و توسعه نرم افزار تشكيل مي‌شود. حاصل يك جلسه بازبيني ميتواند تائيد فرآورده يا فرآيند، تعيين اشكال يا اشكالات و پيشنهادهاي جايگزيني ديگر باشد.
جلسات بازبيني به‌صورت رسمي تشكيل مي‌شود، بنابراين انجام اقدامات ذيل، قبل، در حين و بعد از تشكيل جلسات بازبيني الزامي است.
- قبل از تشكيل جلسه
1- عيين موضوع، اعضا، زمان و مكان برگزاري جلسه
2- دعوت از اعضاي جلسه به همراه ارسال موضوع و دستور كار جلسه
- در حين تشكيل جلسه
1- توجيه همه اعضا نسبت به موضوع و دستور كار جلسه
2- مديريت زمان جلسه به‌گونه‌ای كه فرصت طرح همه موضوعات باشد
3- ثبت مذاكرات و مصوبات جلسه به‌صورت رسمي
- بعد از تشكيل جلسه
1- تهيه گزارش رسمي تشكيل جلسه
2- ارسال نتايج جلسه به افراد و گروههاي ذينفع
بازنگري مشترک
بازنگري مشترک عبارتست از جلساتي که با حضور تيم توسعه سیستم‌ها، تيم ناظر و کاربران سيستم به جهت تاييد فرآورده‌های پروژه تشکيل می‌گردد.
براي انجام هر چه‌بهتر اين جلسات بهتر است که کاربران از نظر مطالعه مستندات و چگونگي پيگيري آن‌ها آموزش‌هاي مقدماتي را ببينند.
آزمون پذيرش
آزمون پذيرش عبارتست از کنترل نرم افزار، فرآورده و يا محصول توليدي با برآورده نمودن نيازهاي کاربران نهايي آن.
آزمون پذيرش پس از تحويل موقت سيستم در محل کارفرما و در جايي که مورد استفاده عملياتي قرار می‌گیرد، انجام می‌شود و توسط کاربران نهايي با هدايت مشترک پيمانکار و ناظر اجرا می‌شود.
هدف از اين آزمون اطمينان از اين نکته است که آيا سيستم در شرايط عملياتي معمولي و با اطلاعات واقعي قادر به برآورده نمودن نيازهاي کاربران می‌باشد؟
قابليت رديابي (Trace ability):
در هر مرحله بايد کنترل شود که آيا ورودی‌های آن مرحله، فرآيند درستي را براي تبديل به خروجي طي نموده‌اند؟ و آيا خروجی‌های هر مرحله با ورودی‌های آن مرحله مطابقت دارند؟
درستي (Correctness):
آيا محصولات پروژه که بر مبناي ساختار تفکيک کار و در طرح مديريت پروژه تهيه می‌گردند، با روال‌ها، استانداردها و روش‌های مورد نظر يکسان است؟
اعتبار (Validity):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، نيازهاي کاربران را برآورده مي‌سازند؟
كفايت (Sufficiency):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه در راستاي هدف از تهيه آن‌ها، موارد تعيين شده را پوشش می‌دهند؟
سازگاري (Consistency):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، از نظر منطقي با يکديگر همسان مي‌باشند؟
يكنواختي (Uniformity):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، از نظر ظاهري با يکديگر همسان مي‌باشند؟
امكانپذيري (Feasibility):
آيا محصولات، فرآورده‌ها و طرح‌هاي پروژه، با توجه به واقعيات حاکم بر پروژه و محيط آن امکان اجرا را دارد؟
نگهداشت پذيري (Maintainability):
آيا محصولات و فرآورده‌های پروژه، به نحوي ديده شده‌اند که بتوان آن‌ها را در دوره‌های معقول، نگهداري نمود؟
الف) صحت سنجي
صحت سنجي عبارتست از بررسي و كنترل سازگار بودن فرآورده‌ها و محصولات هر مرحله، گام و يا فعاليت در زیست چرخ توليد و توسعه نرم افزار، با وروديهاي آن مرحله، گام و يا فعاليت. به عبارت ديگر در هر فعاليت صحت سنجي، صحت خروجيهاي هر مرحله با فرض صحت وروديهاي همان مرحله بررسي مي‌شود.
ب) اعتبار سنجي
اعتبار سنجي عبارتست از سنجش و بررسي تطابق فرآوردههاي هر مرحله، گام و يا فعاليت در زیست چرخ توليد و توسعه نرم افزار، با نيازها و انتظارات اوليه كاربران نهايي سيستم.
1- مميزي
2- بازبيني
1- بازنگري مشترک
2- آزمون پذيرش
مميزي
مميزي عبارتست از بررسي محصولات، فرآورده‌ها و يا فرآيند انجام کار براي اطمينان از تطايق آن‌ها با برنامه ریزی‌های انجام شده. در اين فعاليت فرآيند توليد و يا فرآورده در حال توليد مورد بررسي واقع می‌گردد. اين بررسي شامل اين موارد می‌باشد.
- آيا رويه توليد با استانداردهاي مورد نظر مطابقت دارد؟
- آيا رویه‌های توليد به‌درستی انجام می‌پذیرند؟
- آيا محيط توليد با شرايط مورد توافق در قرارداد مطابقت دارد؟
- آيا در فرآيند توليد از نيروهايي باکیفیت قابل قبول استفاده مي‌شود؟
- آيا در فرآيند توليد، طرح‌هاي مديريتي مورد توافق در نظر گرفته می‌شوند؟
بازبيني
منظور از بازبيني، جلساتي است كه به‌صورت رسمي براي بررسي يك فرآورده يا فرآيند در جريان توليد و توسعه نرم افزار تشكيل مي‌شود. حاصل يك جلسه بازبيني ميتواند تائيد فرآورده يا فرآيند، تعيين اشكال يا اشكالات و پيشنهادهاي جايگزيني ديگر باشد.
جلسات بازبيني به‌صورت رسمي تشكيل مي‌شود، بنابراين انجام اقدامات ذيل، قبل، در حين و بعد از تشكيل جلسات بازبيني الزامي است.
- قبل از تشكيل جلسه
1- عيين موضوع، اعضا، زمان و مكان برگزاري جلسه
2- دعوت از اعضاي جلسه به همراه ارسال موضوع و دستور كار جلسه
- در حين تشكيل جلسه
1- توجيه همه اعضا نسبت به موضوع و دستور كار جلسه
2- مديريت زمان جلسه به‌گونه‌ای كه فرصت طرح همه موضوعات باشد
3- ثبت مذاكرات و مصوبات جلسه به‌صورت رسمي
- بعد از تشكيل جلسه
1- تهيه گزارش رسمي تشكيل جلسه
2- ارسال نتايج جلسه به افراد و گروههاي ذينفع
بازنگري مشترک
بازنگري مشترک عبارتست از جلساتي که با حضور تيم توسعه سیستم‌ها، تيم ناظر و کاربران سيستم به جهت تاييد فرآورده‌های پروژه تشکيل می‌گردد.
براي انجام هر چه‌بهتر اين جلسات بهتر است که کاربران از نظر مطالعه مستندات و چگونگي پيگيري آن‌ها آموزش‌هاي مقدماتي را ببينند.
آزمون پذيرش
آزمون پذيرش عبارتست از کنترل نرم افزار، فرآورده و يا محصول توليدي با برآورده نمودن نيازهاي کاربران نهايي آن.
آزمون پذيرش پس از تحويل موقت سيستم در محل کارفرما و در جايي که مورد استفاده عملياتي قرار می‌گیرد، انجام می‌شود و توسط کاربران نهايي با هدايت مشترک پيمانکار و ناظر اجرا می‌شود.
هدف از اين آزمون اطمينان از اين نکته است که آيا سيستم در شرايط عملياتي معمولي و با اطلاعات واقعي قادر به برآورده نمودن نيازهاي کاربران می‌باشد؟
سازمان انجام فعاليت نظارت
براي انجام فعاليت نظارت بر پروژه‌های سازمان ------، سازماني به جهت نظارت بر پروژه‌های مذکور مورد نياز است که در ادامه به بيان اين ساختار می‌پردازیم.
مسئولیت‌ها و وظايف ناظر
- حصول اطمينان از اينکه پيمانکار در طول مدت انجام پروژه کليه کنترل‌های لازم کمي و کيفي را در چارچوب تفاهم براي تهيه محصولي باکیفیت مطلوب انجام می‌دهد.
- حصول اطمينان از اينکه فرآورده‌های پروژه‌ها مطابق با استانداردها و کيفيت توافق شده تهيه می‌شود.
- حصول اطمينان از اينکه پيشرفت پروژه در چارچوب مدت زمان مورد توافق صورت گرفته و پيمانکار اقدامات لازم را در چارچوب طرح زمان‌بندی پروژه بعمل می‌آورد.
- حصول اطمينان از اينکه کارفرما به‌موقع از خطرات پروژه و نقاط ضعف پيمانکار مطلع می‌شود.
- بررسي و ارزيابي طرح‌هاي مديريتي ارائه شده از سوي پيمانکار پروژه
- بررسي و ارزيابي و اعلام نظر در خصوص فرآورده‌های مياني و نهايي پروژه
- بررسي و ارزيابي اصلاحات ناشي از بازنگري فرآورده‌ها و طرح‌ها و در صورت لزوم برگزاري جلسات لازم براي رفع مشکلات مورد مشاهده
- مشارکت در طراحي سناريوهاي آزمون با عوامل کارفرما و نظارت بر اجراي آن
- نظارت بر انجام آزمون پذيرش کارفرما
- تهيه گزارش‌های مرحله‌ای براي مدير پروژه کارفرما اعم از گزارش پيشرفت کار، گزارش‌های مميزي و ...
- کمک به پيمانکار در تهيه قالب مستنداتي که بايد به کارفرما تحويل گردند.
- مشارکت در ارزيابي نهايي سیستم‌هاي ساخته شده توسط پيمانکار از نظر ميزان تحقق اهداف کارفرما
- انجام هماهنگی‌های لازم بين کارفرما و پيمانکار
- نظارت بر آموزش و به‌کارگیری موثر پرسنل پيمانکار پروژه
- بررسي و اظهار نظر در مورد هر گونه پيشنهاد رسيده در مورد تغيير در قرارداد
- ارائه گزارش‌های مرحله‌ای به مدیر پروژه کارفرما در خصوص عملکرد و نارسایی‌های احتمالی حاصل از قصور وی در اجرای تعهدات
پيوست
يک
برخي چک لیست‌های مورد نياز در نظارت بر پروژه‌ها
پيوست دو
برخي فرم‌های مورد نياز
در نظارت بر پروژه‌ها
بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه
