قانون تشکیل شهرداریها و انجمن شهرها و قصبات
مصوب 4 مردادماه 1328 (کمیسیون کشور)
فصل اول - کلیات
ماده 1 - علاوه بر شهرها و قصباتی که تابه‌حال در آنجا شهرداری تأسیس‌شده
است در هر شهر و قصبه که وزارت کشور با توجه به جمعیت - وضع اقتصادی و نیازمندی
مقتضی بداند و هیئت‌وزیران نیز تصویب کند شهرداری دایر می‌گردد.
ماده 2 - منظور از تشکیل شهرداری تدارک وسایل آسایش و تأمین نیازمندی‌های
عمومی مربوط به اهالی شهر و قصبه است.
ماده 3 - شهرداری بنگاهی است ملی و دارای شخصیت حقوقی.
ماده 4 - هر شهرداری انجمنی خواهد داشت که از طرف اهالی مستقیماً و بارأی مخفی و با اکثریت نسبی برای مدت چهار سال انتخاب می‌شود -عده آن‌ها در مرکز شهرستان‌ها و قصباتی که عده نفوس آن از ده هزار نفر تجاوز نکند شش نفر و حداکثر تعداد نمایندگان یک شهر از بیست‌وپنج نفر تجاوز نمی‌کند مگر شهر تهران که سی نفر نماینده خواهد داشت.
نمایندگان هر شهر به‌تناسب جمعیت از سی
هزار نفر به بالا به محلات مختلف تقسیم و هر محل نماینده خود را تعیین و برای
تشکیل انجمن شهر اعزام می‌دارد. وزارت
کشور تعداد نمایندگان هر شهر را با توجه به جمعیت تعیین و همچنین نقشه محلات شهر
را ترسیم و نواحی را اعلام می‌دارد.
ماده 5 - انتخاب‌کنندگان باید واجد شرایط ذیل باشند:
1- تابعیت ایران.
2- داشتن لااقل
بیست سال تمام.
3- توطن در محل
انتخاب و یا لااقل سکونت در محل انتخاب از شش ماه قبل از انتخابات و یا اینکه
شخصاً در آن محل به کسب و یا حرفه و کاری اشتغال داشته باشند.
4- عدم محکومیت به
جنایت یا جنحه که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی است.
5- عدم ورشکستگی به
تقصیر و حجر.
ماده 6 - شرایط انتخاب شوندگان همان شرایط انتخاب‌کنندگان است ولی انتخاب
شونده باید حداقل سی سال شمسی تمام سن داشته و بیش از هفتاد‌سال تمام نداشته باشد
و به‌علاوه در انتساب به آن محل معروف بوده و لااقل پنج سال در آنجا سکونت نموده و خواندن و نوشتن زبان
فارسی را بداند.
ماده 7 - اشخاص زیر از انتخاب کردن و انتخاب شدن محروم‌اند مگر اینکه
قبل از آگهی انتخابات از شغل خود استعفا دهند:
1- نخست‌وزیر و
وزیران و معاونین آن‌ها از تمام کشور - استانداران و فرمانداران و بخشداران و
معاونین آن‌ها و رؤسای محاکم و دادستان و بازپرس و رؤسا ادارات محلی در حوزه
مأموریت خود.
2- عمال و مأمورین
شهربانی - ژاندارمری و نظامیان از هر دسته موقعی که در خدمت هستند لیکن در مرخصی
می‌توانند در رأی دادن شرکت نمایند.
تبصره 1 - نمایندگان مجلس شورای ملی و
مجلس سنا در تمام کشور - اعضای انجمن‌های ایالتی و ولایتی و اعضای انجمن نظارت انتخابات
انجمن شهر در دوره‌ای که دارای این سمت هستند و کلیه کارمندان ادارات و شهرداری از
انتخاب شدن در حوزه مأموریت خود محروم‌اند.
تبصره 2 - در مرکز بخش‌ها و قصبات از
اشخاصی که با یکدیگر قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم دارند درآن‌واحد فقط یک نفر
می‌تواند عضویت یک انجمن را دارا باشد.
ماده 8 - برای تعیین داوطلب عضویت انجمن ده روز قبل از دعوت اعضای
انجمن انتخابات اعلانی از طرف فرماندار یا بخشدار در شهر یا قصبه منتشر می‌شود به
این مضمون:
کسانی که داوطلب بوده یا حاضر هستند به
عضویت انجمن شهرداری انتخاب شوند باید داوطلب بودن خود را برای شهر یا قصبه یا
محله شخصاً یا به‌وسیله اشخاص دیگر به فرمانداری یا بخشداری کتباً اطلاع دهند
ضمناً به نسبت جمعیت محل به امضاء 100 نفر در حوزه‌هایی که از یک‌صد هزار نفر
بیشتر جمعیت دارند و پنجاه نفر در حوزه‌هایی که از پنجاه‌هزار نفر بیشتر و سی نفر
در حوزه‌های از پانزده هزار نفر بیشتر و پانزده نفر در حوزه‌هایی که کمتر از
پانزده هزار نفر جمعیت داشته باشد معرفی‌نامه ضمیمه نماید.
فرماندار یا بخشدار اسامی داوطلبان را
در شهر یا محله و قصبه اعلان می‌کند و رأی‌دهندگان در موقع رأی دادن فقط می‌توانند
به آن‌ها رأی بدهند.
ماده 9 - قبول مشاغل دولتی از طرف رئیس و اعضاء انجمن موجب استعفای
آنان از عضویت انجمن خواهد بود همچنین رئیس و اعضای انجمن نمی‌توانند ریاست و
مدیریت عامل شرکت‌ها و بنگاه‌هایی که مربوط به حوزه شهر یا قصبه است داشته باشند
مگر سازمان‌هایی که از طرف شهرداری تأسیس و تصدی به مشاغل مزبور از طرف انجمن
تکلیف شده باشد همچنین یک نفر نمی‌تواند درآن‌واحد در بیش از یک انجمن عضویت و یا ریاست
داشته باشد.
فصل دوم - در تشکیل انجمن نظارت
ماده 10 - در کرسی شهرستان
فرماندار و در قصبات بخشدار کمیسیونی از خود و مأمور اول دادگستری تشکیل داده و
پانزده نفر از طبقات پنج‌گانه (علماء، ملاکین- بازرگانان - اصناف - کشاورزان) از
هر طبقه سه نفر و 12 نفر از معتمدین محل را معین نموده و توسط فرماندار یا بخشدار
دعوت می‌شوند تا 9 نفر از بین خود یا خارج برای تشکیل انجمن اصلی نظارت انتخابات
و نه نفر علی‌البدل با اکثریت و بارأی مخفی انتخاب نمایند.
تبصره 1 - درصورتی‌که در بخش مأمور
دادگستری مستقلی نباشد یکی از مأمورین قضایی از طرف رئیس دادگستری شهرستان به مرکز
بخش یا قصبه اعزام می‌شود.
تبصره 2 - در محلی که انجمن ایالتی و
یا ولایتی باشد سه نفر از اعضاء انجمن به انتخاب خود انجمن جزء هیئت نظارت خواهند
بود و بنابراین مدعوین فقط شش نفر را انتخاب می‌کنند و نه نفر هم برای عضویت علی‌البدل
انتخاب می‌نمایند. درهرحال
اعضاء کمیسیون و یا اعضاء انجمن نظارت باید واجد شرایط انتخاب کردن باشند.
تبصره 3 - کسانی که داوطلب نمایندگی
هستند نمی‌توانند در کمیسیون دونفری و در عده 27 نفری شرکت داشته باشند و نیز نمی‌توانند
عضویت انجمن نظارت اصلی و شعب را داشته باشند.
تبصره 4 - درجاهایی که یک یا چندطبقه
از طبقات بالا موجود نباشد از طبقات دیگر تکمیل می‌کنند.
تبصره 5 - حضور دو ثلث از مدعوین برای
تشکیل جلسه کفایت می‌کند.
تبصره 6 - کمیسیون بالا پس از تشکیل
انجمن منحل می‌گردد.
ماده 11 - اعضاء انجمن نظارت پس از انتخاب شدن تحت ریاست مسن‌ترین
اعضاء تشکیل جلسه داده یک نفر رئیس و یک نفر نایب‌رئیس و دو نفر منشی از بین خود بارأی
مخفی به اکثریت انتخاب می‌نمایند نظم جلسات انجمن و رعایت قوانین و مقررات با رئیس
و در غیاب رئیس با نایب‌رئیس خواهد بود. نوشتن صورت مذاکرات و خلاصه اقدامات هر
جلسه به عهده منشی است.
تبصره 1 - برای تسهیل و تسریع در امر
انتخابات انجمن اصلی نظارت می‌تواند عده لازم شعب فرعی جداگانه مرکب از پنج نفر
تشکیل داده انتخابات محل‌های نامبرده را انجام دهد.
تبصره 2 - دخول در محل انجمن با اسلحه
ممنوع است کسانی که برخلاف نظم و مقررات رفتار نمایند به امر رئیس به‌وسیله
مأمورین انتظامی از انجمن خارج و در صورت لزوم به دادگاه تسلیم می‌شوند.
ماده 12 - انجمن نظارت و شعب آن غیرقابل انحلال است مگر آنکه اسباب
تعطیل و تعویق انتخابات را فراهم نمایند و در این صورت اگر اخلال از طرف شعب باشد رئیس
انجمن با موافقت فرماندار یا بخشدار شعبه مزبور را منحل می‌نماید و اگر از طرف انجمن اصلی باشد
فرماندار یا بخشدار مراتب را به وزارت کشور مراجعه و انحلال انجمن و تجدید آن را
تقاضا می‌نماید - رأی وزارت کشور قاطع است.
ماده 13 - هرگاه در حین جریان انتخابات یک یا چند نفر از اعضاء انجمن
از حضور در جلسات تعلل یا استنکاف نمایند مادام که اکثریت باقی است جریان امر
تعقیب و به عضو یا اعضاء مستنکف اخطار می‌شود که حضور یابد چنانچه تا دو جلسه در
استنکاف و تعلل خود باقی باشد انجمن بااطلاع فرماندار یا نماینده او یا بخشدار یک
یا چند نفر از اعضاء علی‌البدل را به‌حکم قرعه برای عضویت انجمن دعوت می‌نماید اگر
اکثریت اعضاء انجمن از حضور در انجمن استنکاف نمایند یا پس از ختم انتخابات از
دادن اعتبارنامه خودداری کنند فرماندار یا بخشدار علل و موجبات آن را تحقیق و در
رفع محظور اهتمام می‌نماید و هرگاه در استنکاف خود باقی باشند با حضور باقی اعضاء کسری
عده را از بین اعضاء علی‌البدل دعوت می‌نمایند.
ماده 14 - همین‌که انجمن نظارت تشکیل شد و شعب فرعی را تعیین نمود
اعلانی ترتیب می‌دهد و نسبت به اهمیت محل از سه تا پنج روز قبل از شروع به اخذ رأی
در تمام شهر منتشر می‌سازد اعلان مزبور حاوی مطالب ذیل خواهد بود:
1- محل انعقاد انجمن و
شعب آن و ساعات دادن رأی که باید در یک روز جمعه و کمتر از ده ساعت نباشد.
2- شرایط انتخاب‌کنندگان
و انتخاب شوندگان.
3- عده نمایندگانی
که باید در هر حوزه یا تقسیمات آن انتخاب شوند.
4- اسامی داوطلبان
و معرفی‌شدگان برای عضویت انجمن شهر.
ماده 15 - دادن رأی باید مخفی باشد و همین‌که رأی‌دهنده به اتاق انجمن
یا شعبه وارد و صلاحیت او به دادن رأی تشخیص داده شد رأی خود را که نباید از یک
برگ بیشتر باشد زیر نظر انجمن در صندوق اندوخته خارج می‌شود.
تبصره - در انجمن اصلی و شعب فرعی
اسامی و عده رأی‌دهندگان با شماره شناسنامه باید در دفتر مخصوص ثبت‌شده و شناسنامه
آن‌ها ممهور شود.
ماده 16 - در پایان ساعتی که برای اخذ آراء معین گردیده است درب ورود
به محل انجمن یا شعبه بسته می‌شود اگر عده از کسانی که حق رأی دادن دارند در داخل
محل حاضر باشند رأی خود را به ترتیب بالا در صندوق انداخته و انجمن یا شعبه به رأی
گرفتن خاتمه می‌دهد و بعدازآن دیگر از کسی رأی قبول نمی‌شود.
ماده 17 - پس از اعلام ختم اخذ آراء رئیس انجمن یا شعبه به فاصله 24
ساعت صندوق رأی را در حضور اکثریت عضو و حاضرین بازنموده و آراء را شماره می‌کنند
سپس قرائت اوراق رأی شروع می‌شود اگر عده آراء زیادتر از عده‌ای که رأی داده‌اند
باشد زیادی را
از مجموع برداشته باطل می‌کنند حداکثر مدت استخراج آراء پنج روز است در آخر هرروز
اگر قرائت آراء خاتمه نیافته باشد بقیه آراء و دفاتر مربوط در صندوقی گذاشته و لاک
و مهرشده تحویل مأمورین انتظامی می‌گردد و روز بعد پس از معاینه صحت لاک و مهر به
قرائت آراء ادامه خواهند داد و انجمن موظف است در مدت مذکور آراء مأخوذه را قرائت
نماید.
تبصره - نظارت معتمدین محلی در حفاظت صندوق‌ها
مانعی نخواهد داشت ولی حق مداخله در کار انجمن را ندارند.
ماده 18 - اوراق رأی را یکی از اعضاء به صوت بلند یکی‌یکی خوانده به یک
نفر دیگر از اعضاء می‌دهد و اسامی را به ترتیب که خوانده می‌شود در دفتری که برای
این کار تخصیص داده‌شده است می‌نویسند.
تبصره - از اوراق رأی آنچه سفید و
لایقراء باشد یا اینکه انتخاب‌شده را درست معرفی نکند و یا امضاء انتخاب‌کننده را
داشته باشد محسوب نشده و عیناً ضمیمه صورت‌مجلس می‌شود هرگاه در اوراق رأی علاوه
بر عده‌ای که باید انتخاب شود اسامی نوشته‌شده باشد عده زائد از آخر ورقه خوانده
نمی‌شود.
ماده 19 - صورت‌مجلس استخراج آراء را هر شعبه در ورقه مخصوص با ذکر
تمام اسامی وعده آراء هر یک نوشته اعضاء شعبه آن را امضاء می‌نمایند پس‌ازآن در
پاکت گذاشته با مهر شعبه لاک کرده به انجمن مرکزی می‌فرستند انجمن مرکزی اسامی
مندرجه در صورت‌مجلس شعب را با آرایی که خود استخراج نموده است در ورقه جداگانه
جمع کرده و کسانی را که از مجموع آراء دارای اکثریت هستند معلوم می‌کنند.
تبصره 1 - اوراق رأی هر شعبه تا خاتمه
قرائت آراء و انحلال انجمن در صندوق شعبه یا انجمن که لاک شده و به مهر اعضاء
ممهور می‌شود باقی‌مانده و پس از گذشتن مدت اعتراض با حضور عده از رأی‌دهندگان آن‌ها
را معدوم می‌سازند (به‌استثنای آنچه در موارد
قبل ذکرشده که باید ضمیمه صورت‌مجلس باشد).
تبصره 2 - هرگاه بعضی از شعب فرعی
نتیجه انتخابات خود را در مدتی که انجمن نظارت مرکزی معین کرده نفرستند انجمن
نظارت مرکزی با توجه به نتیجه آراء مأخوذه از سایر شعب و رسیدگی و تحقیقات لازم
تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد نمود. درصورتی‌که نسبت به تصمیم متخذه انجمن شکایتی بشود
مرجع رسیدگی انجمن ولایتی و در غیاب انجمن ولایتی وزارت کشور خواهد بود.
ماده 20 - منشی انجمن نظارت مرکزی صورت‌مجلس انتخابات را در سه نسخه
حاضر کرده به امضاء فرماندار یا بخشدار و اعضاء انجمن می‌رساند یک نسخه در بخشداری
یا فرمانداری و یک نسخه به‌توسط فرماندار به وزارت کشور ارسال می‌گردد نسخه سوم با
کتابچه ثبت اسامی در انجمن ولایتی و در صورت نبودن انجمن ولایتی در خود انجمن
بایگانی می‌شود اسامی انتخاب‌شدگان از طرف بخشدار یا فرماندار فوراً در محل اعلان
می‌شود.
تبصره 1 - اگر از انتخاب‌کنندگان یا انتخاب
شوندگان کسی در حین جریان انتخاب شکایت یا ایرادی داشته باشد مانع انجام انتخابات
نخواهد بود ولی شرح آن باید در صورت‌مجلس نوشته شود.
تبصره 2 - انجمن نظارت تا یک هفته بعد
از ختم انتخابات شکایات را می‌پذیرد پس‌ازآن دیگر شکایت از کسی قبول نمی‌شود و منتها
در ظرف یک هفته به شکایات واصله رسیدگی می‌کنند نتیجه رسیدگی و انحلال انجمن اعلام
می‌شود.
تبصره 3 - شکایت‌کنندگان از انتخابات
می‌توانند شکایات خود را در هفته اول تشکیل انجمن شهرداری یا انجمن مزبور اظهار
کنند - تصمیم انجمن قطعی است.
تبصره 4 - کسانی که به عضویت انجمن شهر
انتخاب می‌شوند باید اعتبارنامه به امضاء فرماندار یا بخشدار و رئیس و اعضاء و مهر
انجمن مرکزی در دست داشته باشند و به دفتر شهرداری بدهند و رونوشت آن را بگیرند
فرماندار و بخشدار و اعضاء انجمن نظارت نباید
بدون عذر موجه در صدور اعتبارنامه تأخیر نمایند.
فصل سوم در تشکیل انجمن
ماده 21 - همین‌که انتخابات
خاتمه یافت و اعتبارنامه منتخبین صادر و به آن‌ها داده شد فرماندار یا بخشدار مکلف
است در ظرف یک هفته وسائل تشکیل انجمن را فراهم سازد اولین جلسه تحت ریاست مسن‌ترین
اعضاء انجمن تشکیل و یک نفر رئیس و یک نفر نایب‌رئیس و دو نفر منشی بارأی مخفی با
اکثریت برای یک سال انتخاب می‌شود هرگاه در مورد انتخاب رئیس تساوی آراء حاصل شود
مسن‌ترین آن‌ها به ریاست انتخاب خواهد شد.
ماده 22 - نظم جلسات با رئیس و در غیاب او با نایب‌رئیس است و کسانی
که مخل نظم باشند با امر رئیس اخراج می‌شوند و در صورت وقوع‌جنحه یا جنایت مرتکب
با صورت‌مجلس به دادگاه تسلیم می‌شود.
ماده 23 - برای رسمیت جلسات لااقل حضور دو ثلث از کلیه اعضاء لازم است
و تصمیماتشان با اکثریت بیش از نصف حاضرین معتبر است و در صورت تساوی آراء طرفی که
رئیس موافقت دارد مناط اعتبار است هرگاه برای مذاکره و اخذ رأی در مطلبی عده لازم در
جلسه حاضر نشد در جلسات بعد حضور بیش از نصف کلیه اعضاء کافی خواهد بود ولی در مسائل
مهم از قبیل تغییر نقشه شهر - احداث خیابان - لوله‌کشی آب - ساختن زیرآب‌ها -وضع عوارض و نظایر آن
لااقل حضور دو ثلث لازم است.
ماده 24 - عضویت انجمن افتخاری است و چنانچه عضوی بدون عذر موجه سه
جلسه متوالی یا چهار جلسه متناوب غیبت نمود مستعفی‌محسوب و درصورتی‌که بیش از یک
سال به پایان دوره مانده باشد برای انتخاب تعداد کسری طبق این قانون اقدام خواهد
شد و اگر کمتر از یک سال باقی‌مانده باشد از شخصی که در فهرست منتخبین حائز اکثریت
و واجد شرایط باشد دعوت به عمل می‌آید و در صورت تساوی آراء به‌قیدقرعه تعیین
خواهد شد و در مورد فوت یا استعفا به طریق فوق تعیین جانشین به عمل خواهد آمد.
ماده 25 - بعد از تعیین هیئت‌رئیسه در جلسه رسمی و علنی رئیس و اعضاء
انجمن قسم یاد خواهند کرد که وظایف خود را مطابق قانون باکمال راستی و درستی انجام
خواهند داد.
ماده 26 - انجمن شهر ماهی یک‌بار در محل شهرداری تشکیل می‌شود مگر اینکه
تشکیل جلسه بیش از ماهی یک‌بار ضرورت داشته باشد.ضرورت تشکیل جلسه فوق‌العاده
موکول به نظر رئیس انجمن یا تقاضای سه نفر از اعضاء انجمن یا تقاضای شهردار یا
فرماندار یا بخشدار خواهد بود.
تبصره 1 - بودجه سال بعد شهرداری قبل
از اسفند هرسال و تفریغ بودجه هرسال منتها تا ماه چهارم سال بعد باید به تصویب
انجمن برسد.
تبصره 2 - جلسات انجمن در غیر محل و
موعد مقرر رسمیت نداشته و تصمیماتش معتبر نخواهد بود.
ماده 27 - جلسات انجمن علنی و با حضور تماشاچی خواهد بود ولی به تقاضای
شهردار یا فرماندار و بخشدار و یا ثلث اعضاء حاضر ممکن است جلسه سری تشکیل شود رأی
در جلسات انجمن علنی بوده و با قیام و قعود یا ورقه اخذ می‌شود ولی به تقاضای ثلث اعضاء
حاضر ممکن است رأی مخفی گرفته شود مگر در امور مالی و در انتخابات که رأی مخفی خواهد
بود.
ماده 28 - صورت مذاکرات و تصمیمات هر جلسه انجمن با تاریخ در دفتر
مخصوص ثبت می‌شود و صورت‌جلسات را رئیس و منشی انجمن باید امضاء نمایند.
فصل چهارم - در تشکیل اداره شهرداری و رفع اختلافات
ماده 29 - انجمن شهر بارأی مخفی
از اهالی محل و یا از بین کارمندان دولت و شهرداران سه نفر را برای ریاست شهرداری به‌وسیله
فرماندار به وزارت کشور پیشنهاد می‌نماید وزارت کشور برای یکی از آنان‌که صلاح
بداند حکم ریاست شهرداری صادر می‌کند برای ریاست شهرداری تهران فرمان همایونی صادر
می‌شود مدت ریاست شهرداری دو سال است و ممکن است مجدداً به طریق بالا پیشنهاد و
منصوب شود.
تبصره 1 - کلیه ادارات کشوری مکلف‌اند
در صورت رضایت کارمند با انتقال نامبرده موافقت نموده و مستخدم مزبور را به اختیار
انجمن بگذارند.
تبصره 2 - درصورتی‌که شهردار از بین
مستخدمین رسمی انتخاب‌شده باشد و کسور بازنشستگی خود را به صندوق تقاعد بپردازد
مدت خدمت او در شهرداری جزء سابقه خدمت محسوب می‌شود و همچنین سایر مستخدمین رسمی
شهرداری درصورتی‌که کسور تقاعد خود را مطابق مقررات قوانین بازنشستگی و استخدام
کشوری بپردازد مشمول قوانین استخدام کشوری خواهند شد.
تبصره 3 - حقوق شهردار به‌تناسب اهمیت
محل و درآمد شهرداری از طرف انجمن در بودجه معین می‌شود.
تبصره 4 - حقوق رئیس و کارمندان
شهرداری اعم از پزشکان و مأمورین بهداری و مستخدمین با پایه و جزء و غیره و
منتظرین خدمت بجز‌مأمورین رفت‌وروب و آتش‌نشانی و مأمورین جزء آبیاری در موقع
تنظیم بودجه سالیانه نسبت به شهرداری‌هایی که درآمد وصول آن‌ها کمتر از یک‌میلیون ریال است
از بیست‌وپنج درصد و نسبت به شهرداری‌هایی که زیادتر از یک‌میلیون ریال می‌باشد از
بیست درصد نباید تجاوز کند.
ماده 30 - وزارت کشور مجاز است همه‌ساله ده نفر از بین کارمندان مرکز
و شهرستان‌ها و ادارات تابعه خود که حداقل دارای تحصیلات معادل دوره دوم دبیرستان
باشند و یک‌زبان خارجی بدانند برای مطالعه و کسب اطلاعات در امور شهرسازی و اداری
با دریافت حقوق و مزایای ریالی خود که قابل‌تبدیل به ارز باشد حداکثر برای مدت دو
سال به خارجه اعزام دارد.
ماده 31 - چنانچه اکثریت انجمن اظهار عدم اعتماد نسبت به شهردار نمود
شهردار از کار برکنار خواهد شد و فوراً گزارش لازم را به وزارت کشور خواهند داد.
ماده 32 - برای شهرداری یک معاون به پیشنهاد شهردار از طرف انجمن با
موافقت و حکم فرماندار و یا بخشدار معین می‌گردد که در غیاب شهرداریا ایام تعلیق
او تا تعیین شهردار جدید انجام‌وظیفه نماید شهردار می‌تواند قسمتی از وظایف خود را
به‌موجب دستور کتبی به او محول نماید.
ماده 33 - در مواردی که بین انجمن شهر و شهردار اختلافات نظری در انجام
وظایف مربوط یا تصمیمات متخذه ایجاد شود نظر انجمن مرجح است.
ماده 34 - درصورتی‌که تصمیم انجمن با قوانین موضوعه تناقض پیدا کند و
یا خارج از حدود وظایف انجمن باشد و یا آنکه بعضی از اعضاء انجمن شخصاً یا به
نمایندگی در آن کار ذینفع باشند و در رأی شرکت کرده باشند و یا در غیر موعد و محل
رسمی انجمن اتخاذشده
باشد فرماندار یا بخشدار به انجمن تذکر داده که در تصمیم متخذه تجدیدنظر شود
چنانچه تجدیدنظر شد فبها والا به انجمن ولایتی و در صورت نبودن به وزارت کشور
مراجعه می‌شود.
فصل پنجم - وظایف انجمن شهر و قصبه
ماده 35 - وظایف انجمن به‌قرار ذیل است:
1- نظارت در اداره کردن
و حفظ سرمایه و دارایی نقدی و جنسی اموال منقول و غیرمنقول متعلقه به شهر یا قصبه
و نگهداری حساب درآمد و هزینه شهر.
2- تصویب بودجه
سالیانه و متمم و اصلاحی شهرداری و بیمارستان‌ها و تیمارستان و پرورشگاه و یا سایر
بنگاه‌های وابسته به شهرداری و تصویب برنامه ساختمانی که از طرف شهرداری پیشنهاد
می‌شود و تصویب لایحه تفریغ بودجه و وضع مقرراتی برای بنگاه‌های خیریه که از طرف
شرکت‌ها یا افراد تأسیس می‌گردد.
3- تصویب و نظارت
در معاملات اعم از خریدوفروش و مقاطعه و اجاره و استیجار به نام شهر با در نظر
گرفتن صرفه و صلاح شهر و رعایت اصول مزایده و مناقصه.
4- نظارت در اقامه
دعوی در دادگاه‌های ذیصلاحت در مسائل حقوقی که یک‌طرف دعوی شهرداری باشد.
5- رفع اختلافات
صنفی در صورت مراجعه از طرف شهرداری یا اصناف.
6- مراقبت برای اجرا
وظایف شهرداری در امور بهداشت حوزه شهر و نظارت در امور بیمارستان‌های شهرداری و
تیمارستان و دارالایتام و سایر مؤسساتی که از طرف شهرداری ایجاد می‌شود.
7- نظارت در جمع‌آوری
ولگردان - گدایان و کودکان بی‌سرپرست و دستور تهیه مشاغل برای آن‌ها و تأسیس
نوانخانه و دارالعجزه و پرورشگاه و شیرخوارگاه.
8- مراقبت در توسعه
امور تعلیمات عمومی و ابتدایی و حرفه‌ای به‌وسیله تأسیس دبستان و کلاس‌های اکابر و
استفاده از رادیو و مجلات و دستور برای ایجاد کتابخانه و قرائت‌خانه و موزه و
جلسات سخنرانی و حفظ ابنیه و آثار عتیقه.
9- اظهارنظر برای دایر
کردن نمایشگاه‌های صنعتی و تجارتی.
10- تصویب لوایح
برقراری یا الغاء یا تغییر نوع میزان عوارض شهرداری و تصویب آیین‌نامه‌های
پیشنهادی شهرداری.
11- مراقبت برای ایجاد
رختشوی‌خانه‌های عمومی و آبریزها و گورستان و مرده‌شوی‌خانه و حمل اموات مطابق
اصول بهداشت.
12- نظارت در تأسیس
نمایشگاه - سینما و امثال آن در حوزه شهر درصورتی‌که از طرف اشخاص یا شرکت‌های
خصوصی اقدام نشود یا اگر اقدام شود کافی و کامل نباشد.
13- نظارت در حفر
مجرا برای فاضلاب شهر یا لوله آب یا برق و تصویب قراردادهای مربوط به آن‌ها.
14- ایجاد و اجازه
تهیه وسایل اتوبوس‌رانی و برق برای شهر از طریق تأسیس شرکت‌ها و مؤسسات و غیره از
این تاریخ به بعد و سایر نیازمندی‌های عمومی.
15- تصویب نرخ
خواربار.
16- تصویب نرخ سایر
نیازمندی‌های عمومی و خدمات با موافقت وزارت کار و اقتصاد.
17- تدوین مقررات
انتظامی برای عبور و مرور وسائط نقلیه در شهر و تصویب نرخ کرایه وسائط نقلیه با
موافقت شهربانی.
18- تصویب مقررات
برای تنظیم آب‌های شهری و اجاره و استیجار آب‌هایی که برای مصرف شهر ضروری است با
رعایت قوانین و مقررات.
19- موافقت به
ایجاد و توسعه معابر و خیابان‌ها و میادین و باغ‌های عمومی.
20- اظهارنظر نسبت
به موضوعاتی که از طرف مقامات دولتی ارجاع می‌شود.
ماده 36 - ارتکاب به اعمال زیر در صورت ثبوت در مراجع قانونی علاوه بر
مجازاتی که در قوانین برای این‌گونه اعمال مقرر گردیده مرتکب را از حق عضویت در
انجمن شهر نیز محروم خواهد کرد.
1- در مورد تبانی
با مقاطعه‌کاران و اشخاص طرف معامله با شهرداری اعم از اینکه تبانی مستقیم باشد یا
مع‌الواسطه.
2- در مورد اعمال
اغراض شخصی در کارهای شهرداری که بالنتیجه باعث اختلال امور و موجب اضرار شهر و
شهرداری شود.
ماده 37 - استانداران و فرمانداران و بخشدارها حق نظارت در کارهای
انجمن شهر و شهرداری دارند چنانچه یکی از آنان یا اهالی محل اعتراضی به تصمیمات
انجمن شهر داشته باشند در ظرف ده روز از تاریخ اعلام نظر انجمن به خود انجمن اظهار
و تقاضای تجدیدنظر
می‌نماید درصورتی‌که انجمن در رأی اولیه خود باقی باشد برای رفع اختلاف به انجمن
ولایتی و در صورت عدم تأسیس انجمن ولایتی به وزارت کشور مراجعه و رفع اختلاف را می‌خواهند
رأی انجمن ولایتی یا وزارت کشور قاطع خواهد بود.
ماده 38 - مدلول مقررات شهرداری که جنبه عمومی دارد پس از اعلام وصول
و انتشار بر تمام افراد لازم‌الرعایه است و اگر تصمیمی راجع به شخص معینی اتخاذ
شود پس از ابلاغ درصورتی‌که آن شخص به تصمیم متخذه تسلیم نباشد می‌تواند ابتدا به
انجمن شهر در
ثانی به انجمن ولایتی در ظرف ده روز مراجعه و رأی انجمن ولایتی قاطع خواهد بود و
در صورت نبودن آن به وزارت کشور مراجعه می‌شود این تصمیم باید در حدود قوانین و
وظایف مربوط به انجمن و امور مربوط به شهر باشد.
فصل ششم - وظایف شهرداری
ماده 39 - وظایف شهرداری به شرح ذیل است:
1- ایجاد و توسعه و
تنظیف خیابان‌ها و انهار عمومی و مجاری آب‌ها و کوچه‌ها و میدان‌ها و باغ‌های
عمومی و تأمین روشنایی شهر به وسایل ممکنه.
2- تأمین آب
آشامیدنی به مقدار احتیاج اهالی و جلوگیری از آلودگی آن به کثافات.
3- مراقبت در اجرای
نرخ‌های مصوب انجمن و مراقبت کامل در ارزانی و فراوانی مواد مورداحتیاج عمومی و
جلوگیری از فروش اجناس فاسد و معدوم نمودن آن‌ها.
4- مراقبت در امور
بهداشت و سلامت سکنه شهر و ایجاد وسایل برای آبله‌کوبی و سرم و واکسن زدن برای
جلوگیری از امراض مسریه منجمله‌حصبه و دیفتری.
5- جلوگیری از تکدی
و واداشتن گدایان به کارهای صنعتی و غیره.
6- تأسیس مسکین
خانه و نوانخانه دارالعجزه برای جمع‌آوری مستمندان و عجزه با رعایت اعتبارات
موجوده.
7- تأسیس
شیرخوارگاه و پرورشگاه برای جمع‌آوری اطفال بی‌بضاعت و بی‌صاحب و نگهداری و تربیت آن‌ها
در حدود اعتبارات شهرداری و مساعدت با اولیای اطفالی که استطاعت تأمین هزینه تربیت
اولاد خود را ندارند.
8- تأسیس تیمارستان
برای نگهداری و معالجه مجانین.
9- مساعدت در بسط و
توسعه فرهنگ و پیشرفت تعلیمات اجباری و تأسیس کلاس‌های اکابر و حرفه‌ای و تشریک‌مساعی
بافرهنگ شهر در کلیه امور فرهنگی و کمک مالی به انجمن تربیت‌بدنی.
10- تأسیس کتابخانه‌ها
و موزه‌ها و مراقبت در حفظ و مرمت ابنیه تاریخی و آثار باستانی.
11- اداره کردن
دارایی منقول و غیرمنقول متعلق به شهر.
12- تعیین میزان
درآمد شهرداری و هزینه آن.
13- تنظیم بودجه در
حدود اعتبارات و تسلیم آن برای تصویب انجمن شهر که پس از تصویب انجمن شهر و انجمن
ولایتی به‌وسیله فرمانداری برای اطلاع به وزارت کشور ارسال گردد و تنظیم برنامه
ساختمانی و تسلیم آن به انجمن شهر که پس از تصویب انجمن به‌موقع اجرا گذارده شود.
14-خریدوفروش اموال
منقول و غیرمنقول برای شهر پس از تصویب انجمن شهر.
15- قبول اعانه به
نام شهر.
16- نظارت در صحت
اوزان و مقیاس‌ها.
17- تهیه آمارهای
مربوط به امور شهری.
18- مراقبت در
انتظام امور مرده‌شوی‌خانه‌ها و گورستان‌ها.
19- حفظ شهر از
آفات سیل و حریق و جلوگیری از شیوع امراض ساریه حیوانی و انسانی و اطلاع دادن به
شهرداری‌های مجاور در موقع بروز امراض و اعدام و برطرف نمودن حیواناتی که مبتلابه
امراض ساریه بوده و یا در شهر بلا صاحب بوده و مضر هستند.
20- مدعی و مدعی
علیه واقع‌شدن در دادگاه‌ها نسبت به امور شهر.
21- تهیه و تکمیل
مقررات صنفی و پیشنهاد آن به انجمن شهر و مراقبت در امور صحی آن‌ها.
22- پیشنهاد تغییر
نقشه شهر و تعیین قیمت عادله اراضی و ابنیه متعلق به اشخاص که مورداحتیاج شهر باشد
و تأمین محل پرداخت آن مطابق قانون توسعه معابر و ایجاد و توسعه معابر و خیابان‌ها
و میدان‌ها و باغ‌های عمومی.
23- تهیه و تعیین میدان‌های
عمومی برای خریدوفروش ارزاق و توقف وسائط نقلیه و غیره.
24- تصدی در جمع‌آوری
عایدات شهرداری و مراقبت در رساندن آن به مصرف خود در حدود بودجه مصوب.
25- تهیه
قراردادهای لازم برای تسهیل امر خبازی و قصابی و اداره نمودن آن.
26- شهرداری چهار
ماه به آخر هرسال مانده بودجه سال آینده خود را باید تنظیم نموده به انجمن شهر
بدهد انجمن شهر در ظرف دو هفته مطالعات خود را در بودجه به عمل‌آورده پس از تصویب
به انجمن ولایتی ارسال می‌دارد و انجمن ولایتی نیز مکلف است در ظرف 15 روز مطالعات
خود را نموده اگر نظری نباشد با موافقت انجمن شهر و شهردار در اصلاح آن اقدام و پس
از تصویب نسخه‌ای از بودجه را لااقل در اول اسفند برای اطلاع وزارت کشور به‌وسیله
فرمانداری بفرستد.
27- جلوگیری از
گذاردن اشیاء در ایوان‌ها و پنجره‌های مشرف‌به معابر عمومی ازنظر مخاطره پرت شدن
به معبر و صدمه رسانیدن به عابرین.
28- جلوگیری از نصب
ناودان‌هایی که موجب ریختن آب بسر عابرین باشد و تبدیل آن به ناودان‌های لوله که
به کف خیابان یا کوچه‌ها برسد.
29- جلوگیری از
افتتاح و دایر نگه‌داشتن دکاکین و مراکزی که مواد محترقه می‌سازند در داخله شهر و
همچنین ممانعت از دایر نگهداشتن‌کوره‌پزخانه و دباغی و نظایر آن‌ها در داخله شهر.
30- ساختن کشتارگاه
- رختشوی‌خانه - مستراح و حمام عمومی و میادین و باغ اطفال و ورزشگاه.
31- پیشنهاد مقاطعه - یا
اداره نمودن مستقیم خود شهرداری یا شرکت یا اجاره در کارهای مربوطه شهر به انجمن.
32- تهیه لایحه
برقراری یا الغاء یا تغییر عوارض شهرداری و اصلاح آیین‌نامه‌ها برای تصویب انجمن.
33- هرگاه شهرداری
بخواهد بیش از عوارض مصوبه انجمن عوارض دریافت نماید یا به میزانی که تعیین‌شده
بیفزاید لوایح آن را تنظیم و پس از تصویب انجمن شهر به‌موقع اجرا گذارده و نسخه‌ای
از آن برای وزارت کشور ارسال می‌شود عوارضی که مانع قانونی برای اخذ آن هست به‌وسیله وزارت کشور به
مجلس شورای ملی پیشنهاد و پس از تصویب به‌موقع اجرا گذارده می‌شود.
ماده 40 - کلیه پرداخت‌های شهرداری به‌وسیله تنظیم اسناد مثبته ممضی به
امضاء رئیس حسابداری و شهردار که ذی‌حساب است خواهد بود.
ماده 41 - کلیه عوارض و درآمد شهرداری منحصراً به مصرف همان شهر و یا
قصبه خواهد رسید و به‌وسیله مأمورین مخصوصی که از طرف شهرداری به نام مأمور وصول
تعیین می‌شوند دریافت خواهد شد و تعیین مأمورین وصول با تضمین کافی خواهد بود.
تبصره - از درآمد هر شهرداری در سال
1328 صدی دونیم و از سال 1329 به بعد صدی دو برای اداره امور شهرداریها به مرکز
ارسال می‌گردد تا به مصرف تأسیسات فنی و اداری و حقوق و هزینه سفر مأمورین برسد.
ماده 42 - شهرداری در آخر هرسال صورت جامعی از درآمد و هزینه شهرداری
را که به تصویب انجمن شهر رسیده برای اطلاع عموم منتشر خواهد کرد.
ماده 43 - کارمندان شهرداری از بین مستخدمین رسمی و مستخدمین دون‌پایه
و جزء و مأمورین تنظیف و رانندگان وسائط نقلیه شهرداری و غیره مطابق پیشنهاد
شهرداری و تصویب انجمن شهر تعیین می‌شوند. شهرداریها رونوشت ابلاغ این قبیل
مأمورین را به‌وسیله وزارت کشور برای اداره بازنشستگی ارسال و از حقوق تمام
کارمندان شهرداری که مشمول مقررات قانون استخدام باشند حقوق بازنشستگی کسر و به‌وسیله
دارایی محل به صندوق بازنشستگی فرستاده می‌شود و خدمت در شهرداریها جزء ایام خدمت
آن‌ها محسوب خواهد شد.
ماده 44 - آیین‌نامه امور داخلی شهرداری و تقسیم‌کارها را شهردار تهیه
نموده پس از تصویب انجمن شهر به‌موقع اجرا می‌گذارد.
فصل هفتم - متفرقه
ماده 45 - انجمن شهرداری هر محل
می‌تواند بر ذبایح و مستغلات تیز عوارض به نفع شهر تصویب کند.
ماده 46 - وزارت کشور برای راهنمایی شهرداریها نقشه‌های ساختمانی و
آیین‌نامه‌های لازم را در هر قسمت تهیه و به‌وسیله بخشنامه‌ها شهرداریها را به
جریان خواهد گذارد
- سایر وظایف انجمن شهر و چگونگی ارتباط
با وزارت کشور و جزئیات دیگر ضمن آیین‌نامه از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران
خواهد رسید ولی نباید مخالف این قانون و منافی با استقلال شهرداریها باشد.
ماده 47 - در قصباتی که در فصول معینی برقراری شهرداری لازم باشد برای
فصل مزبور و همچنین برای چند قصبه که به یکدیگر نزدیک باشند می‌توان یک شهرداری
تأسیس نمود در صورت اخیر تقسیم هزینه به نسبت درآمد هر یک از قصبات می‌باشد.
ماده 48 - از اول آذر 1328 در تمام کشور انتخابات انجمن‌های شهرداری
طبق مقررات این قانون شروع و انجمن‌هایی که طبق مقررات سابق دایر است در همان
تاریخ منحل خواهد شد و از تاریخ تصویب این قانون وزارت کشور قائم‌مقام انجمن
شهرهایی که فاقد انجمن بوده یا خواهد شد می‌باشد.
ماده 49 - قوانینی که با این قانون مغایرت دارد و منجمله مواد (6) و
(11) و (12) و (18) و (19) و (20) و (27) و (28) و (34) و (35) و (36) و (37) و
(102) و (108) قانون بلدیه مصوب بیستم ربیع‌الثانی 1325 قمری ملغی است.
ماده 50 وزارت کشور مأمور اجرای این
قانون است.
چون به‌موجب قانون بیستم تیرماه 1328 اجازه اجرای لایحه تشکیل شهرداری و انجمن شهرها
و قصبات پس از تصویب کمیسیون کشور داده‌شده است بنابراین قانون مزبور که مشتمل بر
پنجاه ماده و در تاریخ چهارم مردادماه یک هزار و سیصد و بیست‌وهشت به تصویب
کمیسیون کشور مجلس شورای ملی رسیده قابل‌اجرا است.
رئیس مجلس شورای ملی - رضا حکمت
بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه
