مقدمه

سومین نسخه بازنگری مبحث الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان ایران در شرایط خاصی تدوین می‌شود؛ در سال‌های اخیر بخش ساختمان در کشور با افزایش سرمایه‌گذاری و ساخت زیربنای بیشتر مواجه بوده و پروژه‌های عظیمی از نظر کمیت، چون مسکن مهر، به مراحل پایانی نزدیک شده؛ اما متأسفانه هنوز مسائل عمومی صنعت ساختمان حل نشده باقی‌مانده و بحران‌های ناشی از خطر سانحه در برخی ساخت‌وسازهای غیراصولی اخیر تهدید جدی برای جان و مال مردم محسوب می‌شود.

از طرف دیگر در ساخت‌وسازهای اصولی‌تر شهرهای بزرگ و کلان‌شهرها نیز عدم توجه به مسائل محیطی در محوطه‌ها و مجموعه‌های بزرگ ساختمانی چون انطباق با ویژگی‌های شهری و مناسب بودن دسترسی‌ها و توجه به مسائل زیست‌محیطی امکان بروز شرایط نامناسب شهری را تشدید می‌نماید و با وجود صرف هزینه‌های هنگفت از محل منابع ملی، اطمینانی در رضایت‌بخش بودن نتایج وجود ندارد.

بدیهی است که در این شرایط، به منظور درس‌گیری از تجارب پیشین، علاوه بر لزوم تلاش جهت ایجاد سازوکاری دقیق‌تر در امر نظارت و اجرای صحیح ساختمان‌ها و هدایت پایدار توسعه و عمران کشور، مسئولیت خطیرتری بر عهده قوانین و مقررات قرار ‌گرفته و لازم است تا الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان نیز متاُثر از شرایط، به صورتی دقیق‌تر تدوین و بازنگری شود.

بنابراین سومین ویرایش مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، ضمن تلاش در حفظ شاکله اصلی قبلی و اینکه با نسخه‌های پیشین تفاوت ماهوی نداشته و ادامه‌دهنده آن‌ها باشد، پیگیری‌کننده اهداف اصلی و انتظارات عملکردی و اهداف عینی است. در این ویرایش با نظم دهی بیشتر به مطالب و فصل‌بندی مقررات در جهت بهره‌برداری سهل‌تر تلاش شده است.

کارکرد مناسب و پایدار ساختمان از نخستین ویرایش الزامات عمومی ساختمان مد نظر بوده و در ویرایش‌های بعدی تکمیل‌شده است. در این ویرایش اصلاحاتی در زمینه تعیین الزاماتی برای کارکرد مناسب‌تر ساختمان انجام‌شده است. تلاش جهت به‌کارگیری ارزش‌های معماری و فرهنگ گذشته ساختمان در کشور تداوم‌یافته و امکان بهره‌گیری از عناصری چون حیاط مرکزی و گودال باغچه و ساباط و ایوان و مهتابی در این مقررات آورده شده است. تلاش شده تا با تدوین الزاماتی مناسب در جهت ارتقای کیفیت زندگی متصرفین و ایمنی بیشتر در زمان بهره‌برداری سمت‌گیری شود. در این رابطه توجه به ساختمان‌های سبز و پایدار و تاُکید بر رعایت ضوابط مناسب‌سازی فضاها برای کم‌توانان جسمی و حرکتی در نظر گرفته‌شده و در اهداف عینی و انتظارات عملکردی بر لزوم توجه مسئولین و متولیان ساخت‌وساز بر رعایت الزامات محیطی نیز تاُکید گردیده است.

چنانکه اشاره شد با توجه به ویژگی‌های اجتماعی کنونی، مباحثی در مورد امنیت فضاهای ساختمان و کاستن از بروز جرائم، افزون بر رعایت مسائل ایمنی و تدارک راه‌های امدادرسانی و فضاهای پناه، علاوه بر دسترس‌های خروج در حریق، پیش‌بینی‌شده است.

این نسخه از مقررات همانند نسخه‌های پیشین در معرض نظرخواهی از اهل حرفه قرار گرفته، اما تهیه ضوابط تکمیلی مربوط به تنوعات اقلیم‌های فرهنگی و سرزمینی و تکمیل ضوابط مربوط به تصرف‌های مختلف در بازنگری آتی این مقررات در نظر گرفته‌شده است. کمیته بازنگری مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان آمادگی دارد تا با دریافت نظرات اهل حرفه و صاحب‌نظران به اصلاح و تکمیل مقررات در ویرایش آتی بپردازد. امید است که به‌کارگیری ویرایش سوم مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان بتواند گامی در جهت نائل شدن به توسعه پایدار باشد.

 

کمیته تخصصی مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان 1396

فهرست مطالب

1-4 کلیات

1-1-4 اهداف کلی

2-1-4 اهداف عینی و انتظارات عملکردی

3-1-4 دامنه کاربرد

4-1-4 استانداردها و ضوابط

5-1-4 مدارک فنی

6-4-1 الزامات اجرایی

2-4 تعاریف

3-4 دسته‌بندی فضاها، تصرف‌ها و ساختمان‌ها

1-3-4 دسته‌بندی فضاها

2-3-4 دسته‌بندی و تعریف تصرف‌ها

3-4-4 دسته‌بندی ساختمان‌ها از نظر تعداد طبقات و نحوه قرارگیری بر زمین

4-4 مقررات کلی

1-4-4 ارتفاع و مساحت مجاز ساختمان‌ها

2-4-4 الزامات کلی ساخت و قرارگیری ساختمان

3-4-4 الزامات هم‌جواری ساختمان‌ها، تصرف‌ها و فضاها

4-4-4 الزامات شکل، حجم و نمای ساختمان

5-4-4 الزامات پیش‌آمدگی‌های ساختمان

6-4-4 الزامات تأمین امنیت ساختمان‌ها و ایمنی متصرفین

7-4-4 الزامات مناسب‌سازی ساختمان برای افراد دارای معلولیت و کم‌توان جسمی حرکتی

5-4 الزامات عمومی فضاها

1-5-4 فضا‌های ورود، خروج، ارتباط و دسترس

2-5-4 فضا‌های اقامت

3-5-4 اتاق‌ها و فضاهای اقامت چندمنظوره

4-5-4 فضاهای اشتغال

5-4-4 فضا‌های پخت و آشپزخانه‌ها

6-5-4 فضاهای بهداشتی

7-5-4 فضا‌های نیمه‌باز

8-5-4 فضا‌های باز

9-5-4 فضاها و عناصر واسط نورگیری و تهویه

10-5-4 توقفگاه‌های خودرو

11-5-4 انبارها

12-5-4 فضا‌های نصب تأسیسات

13-5-4 سایر مشاعات و فضا‌های خدماتی عمومی

6-4 الزامات عمومی نورگیری و تهویه فضاها

7-4 مقررات اختصاصی تصرف‌ها

1-7-4 تصرف‌های مسکونی

2-7-4 تصرف‌های حرفه‌ای/ اداری

3-7-4 تصرف‌های آموزشی/ فرهنگی

4-7-4 تصرف‌های درمانی/ مراقبتی

5-7-4 تصرف‌های تجمعی

6-7-4 تصرف‌های صنعتی

8-4 مقررات خاص ساختمان‌های بلند (گروه 8)

9-4 الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان

1-9-4 دیوارها

2-9-4 کف و سقف

3-9-4 نازک‌کاری و پوشش‌ها

4-9-4 سقف‌های کاذب

5-9-4 بام‌های مسطح

6-9-4 بام‌های شیب‌دار

7-9-4 سقف‌های نور گذر

8-9-4 نصب و اجرای در و پنجره

9-9-4 حفاظ‌ها، جان‌پناه‌ها و میله‌های دستگرد

10-9-4 آب‌بندی و عایق‌کاری رطوبتی

11-9-4 شومینه، بخاری دیواری و دودکش‌ها

12-9-4 جزئیات عمومی ایمنی و امنیت در برابر سوانح و سایر خطرات

13-9-4 عایق‌کاری صوتی و حرارتی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی

14-9-4 تأسیسات در ساختمان

15-9-4 نگهداری و دفع زباله

16-9-4 سایر تجهیزات ساختمان