منابع آماری میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه زیربناهای کشورها  

1398/9/17

آشکار است که داشتن اطلاعات درست از میزان سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی (اعم از بخش خصوصی سرمایه‌گذار، بانک‌های تجاری و موسسات مالی توسعه‌ای، سرمایه‌های خرد از طریق بازار سرمایه و ...) در پروژه‌های زیربنایی کشورهای مختلف اهمیت بسزایی داشته و استفاده‌های متعددی می‌تواند داشته‌باشد. از جمله اینکه؛

لذا در این نوشتار ضمن معرفی تعدادی از این منابع آماری، نمونه‌ای از گزارش کشوری آنها ارائه می‌شود.

  1. داشبورد تصویری مشارکت بخش خصوصی در زیربناها؛ گروه بانک جهانی (PPI Database/ Visualization Dashboard)

این پایگاه داده، محصول گروه مشارکت عمومی-خصوصی بانک جهانی است و با هدف شناسایی و انتشار اطلاعات مشارکت بخش خصوصی در توسعه زیربناهای کشورهای با درآمد کم و متوسط تهیه شده‌است. اهم سرفصل‌های قابل تفکیک، شامل 6 منطقه، 137 کشور، 11 صنعت، 4 نوع پروژه، نزدیک به 8000 پروژه و مبلغی بیش از 1900 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در محدوده زمانی سال 1990 تا کنون است. همچنین لیست پروژه‌ها شامل کشور، صنعت، نام پروژه، مبلغ سرمایه‌گذاری و نام سرمایه‌گذار آن ارائه شده‌است.

منطقه‌ها:

صنعت‌ها:

انواع پروژه‌ها:

تعریف مبلغ کل سرمایه‌گذاری:

مبلغ کل سرمایه‌گذاری برابر مجموع سرمایه‌گذاری در دارایی‌های فیزیکی و پرداخت به دولت است. (به میلیون دلار آمریکا)

ادعا نداشتن نسبت به کامل بودن اطلاعات:

این پایگاه داده بیانگر بهترین تلاش یک تیم تحقیقاتی برای گردآوری اطلاعات عمومی در مورد پروژه‌ها است و نباید به‌عنوان یک منبع کاملاً جامع در نظر گرفته شود. برخی از پروژه‌ها (به ویژه آنهایی که دست‌اندرکاران محلی و کوچک دارند) ممکن است نادیده گرفته ‌شوند زیرا معمولاً توسط منابع خبری عمده، پایگاه‌های داده، تارنماهای دولتی و سایر منابع ورد استفاده در پایگاه داده PPI گزارش نمی‌شوند.

توضیح مهم اینکه؛ در این منبع، اطلاعات کشورهای گروه OECD وجود ندارد.

 

https://ppi.worldbank.org/en/ppi

نمونه خروجی:

 

  1. لابراتوار دانش مشارکت عمومی-خصوصی (PPP Knowledge Lab)

این نهاد با هدف گردآوری مناسب‌ترین و معتبرترین منابع مشارکت عمومی-خصوصی برای توانمندسازی دولت‌ها و مشاوران آنها در طراحی و ارائه بهترین پروژه‌های زیربنایی در سال 2015 تاسیس شده‌است. این نهاد با مشارکت 7 بانک توسعه‌ای و 7 موسسه بین‌المللی، به شرایط 142 کشور در 9 عنوان کلی صنعت می‌پردازد.

شرکا:

صنعت‌ها:

روش برآورد مقادیر سرمایه‌گذاری:

گزارش‌های این نهاد بر پایه پایگاه داده PPI بانک جهانی تهیه می‌شود. صرف نظر از چند استثنا، مبلغ سرمایه‌گذاری گزارش‌شده در این منبع بیانگر کل تعهدات سرمایهگذاری نهاد پروژه (Project Entity) در ابتدای پروژه (انعقاد قرارداد یا تاریخ قطعیت مالی) است. این مبلغ با مبالغ سرمایه‌گذاری‌های سالانه برنامه‌ریزی‌شده یا انجام‌شده متفاوت است. در پروژه‌های سرمایه‌گذاری، مقادیر پایگاه داده بیانگر مبلغ کل سرمایه‌گذاری پروژه (شامل سرمایه‌گذاری هر دو طرف‌ خصوصی و دولتی) است.

انواع پروژه‌ها:

پایگاه داده PPI، یک "پروژه PPI" را چنین تعریف می‌کند که در آن یک شرکت خصوصی یا سرمایه‌گذار (Investor) سهمی از ریسک بهره‌برداری پروژه بر عهده گیرد. یعنی ضامن/سرمایه‌گذار (Sponsor) خصوصی حداقل تا حدی مسئول هزینه بهره‌برداری و ریسک‌های مربوط باشد.  این امر میتواند با داشتن حق انحصاری بهره‌برداری یا به‌صورت مشترک با یک نهاد عمومی یا مشارکت در تامین بخشی از آورده (Equity) پروژه و تملیک بخشی از سهام شرکت پروژه باشد. بر این اساس، پایگاه داده PPI، قراردادهای مدیریت و اجاره (Management & Lease)، پروژه‌های جدید (Greenfield)، بازرگانی (merchant)، پروژه‌های توسعه‌ای (Brownfield) و واگذاری (Divestiture) و ... را شامل می‌شود.

لابراتوار دانش PPP، یک "پروژه PPP" را به‌عنوان یک قرارداد بلند-مدت بین یک طرف خصوصی و یک طرف دولتی، برای ارائه یک دارایی یا خدمات عمومی تعریف می‌کند که در آن طرف خصوصی ریسک‌ها و مسئولیت‌های مدیریتی مهمی را متحمل می‌شود و پاداش (سود/ بازگشت سرمایه) به عملکرد وی (محصول خروجی) وابسته است. این تعریف واگذاری‌ها و نیز پروژه‌های بازرگانی (Merchant) را شامل نمی‌شود؛ که در آنها یک سرمایه‌گذار خصوصی تاسیسات جدیدی را در بازار رقابتی (Liberalized Market) احداث می‌کند و دولت هیچ‌گونه تضمینی نسبت به تحقق درآمد (Revenue Guarantee) و یا بازپرداخت وجوه درآمدی (Payment Guarantee) پروژه ندارد. بنابراین پروژه‌های PPP مورد نظر این سایت، زیرمجموعه‌ای از پروژه‌های PPI هستند.

توضیح مهم اینکه؛ در این منبع، اطلاعات کشورهای گروه OECD و نیز اطلاعات تجمعی کشورها وجود ندارد.

https://pppknowledgelab.org/

نمونه خروجی:

 

  1. مرکز جهانی پروژه‌های زیربنایی (Global Infrastructure Hub)

در سال 2014، G20 با درک اهمیت زیربناها در افزایش تقاضا و ارتقای بهره‌وری و رشد کشورها، یک برنامه چند ساله جهانی را برای حمایت از سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی در توسعه پروژه‌های زیربنایی با کیفیت، طراحی کرده و این مرکز را برای پیاده‌سازی آن تاسیس نمود. GI Hub در شهر سیدنی مستقر است و همکاران آن با سابقه فعالیت در بخش دولتی و خصوصی از سراسر جهان، به دنبال ایجاد بستر جهانی لازم برای توسعه پروژه‌های زیربنایی با کیفیت و با ظرفیت تامین سرمایه (بانک‌پذیر) هستند.

در پایگاه داده این مرکز با عنوان InfraCompass، ظرفیت‌های 56 کشور در ایجاد پروژه‌های زیربنایی با 6 شاخص اصلی محیط پروژه‌های زیربنایی و 2 شاخص اصلی بازار بررسی شده و ضمن تحلیل روند کنونی سرمایه‌گذاری در توسعه زیربناها در هر کشور و نیاز آتی آنها، خلا سرمایه مورد نیاز برای جذب منابع بخش خصوصی پیشنهاد شده‌است.

شاخص‌های محیطی:

شاخص‌های بازار:

اعضای G20:

موسسان GI Hub:

مجموعه 9 کشور از G20 به همراه دو کشور New Zealand و Singapore

شرکای استراتژیک:

بخش‌ها:

مقدار کل سرمایه‌گذاری (Total infrastructure investment):

کل هزینه‌های اقتصادی زیربناها بر پایه برآورد دولت‌ها‌ و نهادهای توسعه چندجانبه در دوره 5 ساله (2011-2015) برگرفته از اطلاعات موسسه Oxford Economics

مقدار کل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی (Private infrastructure investment):

ارزش کل زیربناهای تامین مالی شده توسط بخش خصوصی بر پایه مقادیر تاریخ قطعیت مالی در دوره 5 ساله (2011-2015) برگرفته از اطلاعات Analysis based on IJ Global data

نمونه خروجی:

 

 

 

https://www.gihub.org/

 

 

 

  1. مرکز تخصصی مشارکت عمومی-خصوصی اروپا؛ بانک توسعه اروپا (European PPP Expertise Centre)

این مرکز در سال 2008 با هدف کمک به کشورهای حوزه اروپا (31 کشور) از طریق ارائه خدمات مشاوره برای پیاده‌سازی بهتر مشارکت عمومی-خصوصی تاسیس شده‌است. اطلاعات پروژه‌های مشارکت عمومی-خصوصی را در محدوده جغرافیایی اروپا (28 کشور اتحادیه اروپا به همراه ترکیه و کشورهای منطقه بالکان غربی) و محدوده زمانی 1990 تا 2019 از منابع دیگر به‌ویژه (Projectware, Inframation, IJGlobal, Inspiratia) جمع‌آوری، کنترل و ارائه داده است.

پایگاه داده این مرکز، بیش از 1800 پروژه با ارزش کل بیش از 370 میلیارد یورو را شامل می‌شود.

صنعت‌ها:

نمونه خروجی:

https://data.eib.org/epec

 

  1. انجمن بین‌المللی توسعه؛ گروه بانک جهانی (International Development Association)

این انجمن(IDA)  با نظارت 173 کشور صاحب سهام، قصد دارد فقر را با ارائه وام (موسوم به "اعتبار") و "کمک بلاعوض" برای برنامه‌هایی که موجب تقویت رشد اقتصادی، کاهش نابرابری‌ها و بهبود شرایط زندگی مردم می‌شود، کاهش دهد. IDA مکمل بازوی اصلی وام‌دهنده بانک جهانی (بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه "IBRD" است که برای فعالیت به عنوان یک کسب و کار پایدار تأسیس شده‌است و وام‌ها و مشاوره‌هایی را به کشورهای فقیر با درآمد متوسط ​​و دارای اعتبار ارائه می‌دهد. این دو موسسه دارای کارمندان و ستادهای مشترک هستند و پروژه ها را با استانداردهای دقیق و یکسانی ارزیابی می‌کنند. IDA یکی از بزرگترین منابع کمک به 76 فقیرترین کشورهای جهان است. اعتبارات IDA دارای سود صفر یا بسیار کم است و بازپرداخت ها در دوره‌ای 30 تا 38 ساله انجام می‌شود که شامل یک دوره تنفس 5 تا 10 ساله نیز هست. همچنین به کشورهای در معرض ریسک عدم دریافت وام، کمک بلاعوض اهدا می‌کند. تعهدات سالانه این انجمن ​​در سه سال گذشته، حدود حدود 22 میلیارد دلار بوده است. فعالیت‌های مورد حمایت IDA متنوع و شامل آموزش ابتدایی، خدمات اولیه بهداشتی، آب تمیز و فاضلاب، کشاورزی، بهبود اوضاع تجاری، زیربناها و اصلاحات ساختاری است.

نمونه پایگاه داده:

 

https://maps.worldbank.org/

http://ida.worldbank.org/

 

 

 

گنجینههای موضوعی مشارکت عمومی-خصوصی (PPP):