با توجه به اهمیت تقویت بازارهای مالی، افزایش مراودات مالی و تداوم برنامههای توسعهای بازار سرمایه کشور، کلنگ ساخت برج ۱۸ طبقه بورس اوراق بهادار تهران ۱۳ آذرماه سال 13989 در بلوار شهرداری سعادتآباد زده شد.
این ساختمان بهعنوان پروژهای ویژه و خاص، علاوه بر در اختیار داشتن فضاهای متعددی ازجمله مرکز کنترل داده، سالن آمفیتئاتر، تالار بورس، اتاقهای کنفرانس، پشتیبانی و عملیاتی و چهار طبقه پارکینگ، ازنظر کیفیت مصالح بهکاربرده و نمای شیشهای نیز بسیار منحصربهفرد است.
اگرچه همزمانی اجرای این پروژه با تحریمهای بینالمللی و از سوی دیگر بروز برخی تغییرات قانونی در ضوابط و قواعد ساختمانسازی، چالشهای زیادی بر سر راه اجرای این پروژه گذاشت اما سال گذشته پس از انجام برخی تغییرات درروند اجرایی پروژه، تقویت روحیه همدلی و هماهنگی میان کارکنان واحد توسعه ساختمان و بهخصوص با حمایت مدیرعامل و اعضای هیئتمدیره بورس اوراق بهادار تهران، شرایط برای بهرهبرداری از آن آماده شد. بدین ترتیب پس از ده سال از تاریخ آغاز پروژه، مردادماه سال 98، اهالی ساختمان بزرگ بورس از خیابان حافظ تهران، رهسپار برج بورس در سعادتآباد شدند.
پس از اتمام پروژه برج شرکت بورس در سعادتآباد، بورس اوراق بهادار تهران سوم تیرماه سال جاری عملیات اجرایی احداث تالار منطقهای بورس اوراق بهادار تهران در شهر زنجان را نیز آغاز کرد.
این ساختمان که قرار است پشتیبان مرکز داده ساختمان سعادتآباد تهران باشد، طی دو سال آینده به مرحله بهرهبرداری رسیده و به یکی دیگر از نمادهای بورس در کشور تبدیل خواهد شد.
مهندس بهمنی مشاور مدیرعامل و مجری طرحهای عمرانی شرکت بورس اوراق بهادار تهران که تجربه ساخت و همکاری با پروژههای شهری متعددی را در کارنامه خود دارد طی گفتگویی با «ماهنامه بورس» مروری بر جزئیات بیشتر این دو پروژه و شرایط فعلی آنها داشته است که در ادامه میخوانید:
سال گذشته شما و گروه جدید به پروژه توسعه ساختمان بورس اوراق بهادار تهران پیوستید. دلایل این تغییرات چه بود و برآیند آن چه شد؟
همانطور که میدانید آبان ماه سال 1397 پروژه ساختمان بر عهده گروه جدید قرار گرفت. در آن زمان، تنشهای متعدی با گروههای قبلی وجود داشت و فرایند انجام پروژه ساختمان بورس تا حدودی بحرانی و قفل شده بود. ازاینرو اولین تلاش گروه جدید پس از بر عهده گرفتن وظایفش این بود که در قدم نخست مشکلات و چالشهای پروژه را شناسایی کند. پسازآن، متناسب با چالشهای موجود، برنامهریزی جهت آغاز بهرهبرداری از فضای ساختمان برای یک دوره 6 الی 8 ماهه آغاز شد.
در زمان تحویل، پروژه چه میزان پیشرفت فیزیکی داشت؟
تا قبل از سپردن پروژه به گروه جدید، فرض بر این بود که ساختمان به پیشرفت فیزیکی حدود 96 درصدی رسیده است درصورتیکه این اعداد صحیح نبود. واقعیت امر این بود که پروژه بیش از حدود 80 تا 85 درصد پیشرفت فیزیکی نداشت ضمن اینکه فرایندها در آن زمان بسیار پرتنش و بحرانی بود؛ اما خوشبختانه با حمایتهای کامل دکتر صحرایی و حمایت و یکپارچگی گروه مدیران و گروههای اجرایی موفق شدیم این پروژه را در پایان مردادماه سال 98 به اتمام برسانیم.
عمده تنشهایی که اشاره کردید مربوط به چه مواردی بود؟
تنشهای زیادی وجود داشت ازجمله ایراداتی که از سوی شهرداری مطرح میشد که درنهایت برای رفع آنها، بهناچار کار را از مراجع قانونی پیش بردیم. متأسفانه شیطنتها زیاد بود و برخی مطالب طرحشده بههیچوجه در شأن بورس نبود. ازاینرو سعی کردیم از طریق مراجع قضایی موضوعات را پیگیری کنیم که نهایتاً هم موفق به بهرهبرداری از ساختمان شدیم. البته همانطور که میبینید در حال حاضر نیز بعضاً مطالبی در فضای مجازی منتشر میشود مبنی بر اینکه ساختمان آماده نیست و غیره که همه این موارد ادامه همان مشکلات و تنشها است.
چه زمان امکان استقرار در ساختمان برای حضور همکاران قطعی شد؟
با حمایت دکتر صحرائی مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران مردادماه سال 98 در ساختمان مستقر شدیم. البته از خردادماه آمادگی خودمان را اعلام کرده بودیم اما یکسری خردهکاریها باقیمانده بود که باید انجام میشد. درنتیجه با موافقت مدیرعامل، انتقال بورس در مردادماه 98 آغاز شد و استقرار کامل و راهاندازی تالار معاملات نیز آذرماه 98 صورت گرفت.
در حال حاضر پیشرفت فیزیکی ساختمان را تا چه درصدی میتوان برآورد کرد؟
در حال حاضر در حدود 99 درصد پیشرفت فیزیکی حاصل شده است که یک درصد باقیمانده نیز مربوط به پوشش کف پارکینگها است. پوشش کف پارکینگ در حال حاضر بتن است و لازم است جهت زیباسازی و جلوگیری از سائیده شدن بتن، پوشش رویه انجام شود. با اصلاح و بهبود آن، تردد آسانتر شده و فضای تمیزتر و زیباتری فراهم میشود.
در رابطه با انجام عملیات اپوکسی کف پارکینگها، هماکنون در حال انعقاد قرارداد با مشاور منتخب و متخصص در این زمینه هستیم. پسازآن مناقصه شناسایی پیمانکار مربوطه انجام خواهد شد.
مورد دیگر، نمای غربی ساختمان بود که خوشبختانه علیرغم بحران کرونا و تعطیلات ناشی از آن و باوجود تنشهایی که با شهرداری داشتیم، به سرانجام رسید. این بخش از پروژه، بسیار پر ریسک و خطرناک بود اما خوشبختانه به دلیل رعایت کلیه موارد ایمنی، بدون حادثه به سرانجام رسید.
بهطورکلی یک درصد عملیات باقیمانده از کل پروژه ساختمان سعادتآباد، بیشتر مربوط نظافت و زیباسازی است. برای مثال در محدوده پشتبام ساختمان، سکوهای مربوط به تجهیزات ضدزنگ زده استفاده شده است که به جهت ایجاد مقاومت در مقابل خوردگی و همچنین ازنظر زیباسازی لازم بود رنگ شوند که این پروژه نیز در حال انجام است.
مجوز پایانکار ساختمان در چه مرحلهای قرار دارد؟
دریافت پایانکار پروسهای قانونی است و همانطور که میدانید بسیاری از ساختمانهای بزرگ دولتی پایان کار ندارند چون دائماً همزمان با تغییر استانداردها در حال بهروزرسانی ساختمان هستند. در مورد ساختمان بورس نیز وضعیت همینطور است و برای دریافت پایان کار آن، باید موارد و ایراداتی که شهرداری و سایر نهادهای نظارتی مطرح کردهاند مانند رعایت استانداردهای آسانسورها باید برطرف شود.
بنابراین علیرغم آنکه فرایند طراحی و ساخت ساختمان از ابتدا بهطور کامل مطابق با استانداردها انجام شده است، چون پروانه پروژه در سال 88 دریافت شده و همه موارد بر اساس ضوابط قانونی همان زمان اجرا شده است، بنابراین در برخی موارد لازم است تا دوباره بر اساس ضوابط جدید اصلاحاتی انجام شود. گاهی این اصلاحات گریزناپذیر است که بخشی از آنها در حال انجام است؛ اما بهطورکلی این فعالیتها سهم بزرگی از پیشرفت فیزیکی ساختمان نداشته و در حد دهم درصد هستند.
آیا زمان حدودی برای دریافت پایان کار میتوان پیشبینی کرد؟
پرونده ساختمان و موضوع مربوط به ادعای شهرداری در خصوص کمبود پارکینگ که در آن مطرحشده است در ماده 100 شهرداری در حال پیگیری است اگرچه بورس معتقد است کسری پارکینگ وجود ندارد و مشاور ترافیک نیز اعلام کرده مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
در برخی موارد از واژه برج بورس برای این ساختمان استفاده میشود. آیا به لحاظ ساختاری میتوان عنوان برج را بر روی آن اطلاق کرد؟
بر اساس مصوبه سال 1377 شورای عالی معماری و شهرسازی ایران، به ساختمانهای بالای 6 طبقه، عنوان «ساختمانهای بلندمرتبه» و در طرح جامع تهران مصوب سال 1386 به بناهای بالای 12 طبقه «برج» اطلاق میشود.
ازنظر ایمنی آیا تمام طبقات آماده بهرهبرداری هستند؟
بله.
آیا فرایند اجاره طبقات دیگر آغاز شده است؟
بله. بخشهایی را اجاره دادهایم و در حال مذاکره بقیه طبقات هستیم. در حال حاضر بخشی از طبقه سوم توسط شرکت افق تأمین اجاره شده است.
استراتژی اصلی بورس در اجاره طبقات ساختمان بورس چیست؟
مذاکرات با هدف اجاره کامل طبقات و یا اجاره بهصورت فضاهای مجزا و محدود انجام میشود اما عمدتاً استراتژی اصلی شرکت این است که بهصورت کامل یک نهاد مالی که با فعالیت بورس سنخیت داشته باشد در ساختمان مستقر شود. در حال حاضر در حال تهیه پروتکلی هستیم که ضوابط، چارچوبها و استانداردهای ساختمان را در یک چارچوب مشخص، تعیین کند.
این ضوابط شامل چه مواردی میشود؟
برای مثال در حوزه معماری یکسری الزامات تعیین شده است که بر اساس آن رنگ دیوارها و پارتیشنها تغییر نکند. مستأجر نباید از رنگسازمانی و یا رنگ موردنظر خودش که در تضاد با معماری داخلی ساختمان باشد استفاده کند و یا اینکه نمیتواند پارتیشن را تا سقف ببرد چون مخالف با ضوابط آتشنشانی است. در بحث تأسیسات نیز به همین روش پروتکلهایی طراحیشده که مستأجران ملزم به اجرای آن هستند.
چه بخشی از شرکت مسئولیت مذاکره با متقاضیان اجاره را بر عهده دارد و متقاضیان از چه طریقی درخواست خود را ارائه میکنند؟
معاونت پشتیبانی شرکت بورس اوراق بهادار تهران این وظیفه را بر عهده دارد.
آیا میانگین قیمت اجاره مشخص است؟
قیمت بر اساس کارشناسی و نرخ روز تعیین میشود.
ویژگیهای ساختمان که آن را منحصربهفرد میکند ازنظر شما چیست؟
این ساختمان از استانداردهای بالایی برخوردار است و برای طراحی آن عمر ساختمان 200 ساله در نظر گرفتهشده است. در نظر گرفتن عمر 200 ساله باعث شده تا مدیران بورس تمامی سعی خود را بکار ببرند تا در جریان اجرای پروژه، بهترین استانداردها اجرا شود و از بهترین گروههای طراحی و نظارتی کمک گرفته شود.
البته این فرض 200 ساله ازلحاظ حرفهای خیلی قابل توصیه نیست چون فنّاوری، تجهیزات ساختمانی و علیالخصوص زیرساختهای مربوط به فناوری اطلاعات هر 10 سال تغییر میکند؛ اما بهطورکلی گروههایی که مسئولیت اجرا و طراحی را بر عهده داشتند بسیار قوی و شناخته شده بودهاند برای مثال طراحی نمای اصلی و معماری اولیه ساختمان توسط آقای مهندس هادی تهرانی که از طراحان بینالمللی هستند انجام شده است و سیستم نظارت ساختمان هم توسط شرکت تدبیر سازه که مجموعه معتبری در این صنعت محسوب میشود انجام شده است. ضمناً نمای این ساختمان شیشهای طراحی شده چون قرار است که نماد بورس یعنی شفافیت باشد.
آیا ساختمان بورس را میتوان به ساختمانهای فعلی که در کشور وجود دارد شبیه دانست؟
بهطورکلی در ساختوساز ساختمانهای بزرگ طبقهبندیهایی ازنظر کیفی وجود دارد و بر اساس آن از ابتدا مقرر شده بود این ساختمان با دریافت گواهی «لید» (LEED) در زمره ساختمانهای سبز باشد اما گویا طی سالهای 95 الی 96 این موضوع رها شده و فرایند آن را ادامه ندادهاند. این استاندارد در ایران شناختهشده نیست اما در دنیا کاملاً شناخته شده است و در صورت دریافت گواهینامه آن، ارزشافزوده زیادی برای ساختمان ایجاد میشد.
آیا میتوان در این مرحله برای آن اقدام کرد؟
برای دریافت این گواهینامه باید یکسری تمهیداتی از قبل انجام میشد که زمان انجام این تمهیدات ازدسترفته است. البته همانطور که ذکر شد چون این استراتژی وجود داشت به همین دلیل از بهترین و مرغوبترین مصالح روز استفاده شده است. برای مثال شیشه مربوط به نمای ساختمان که در ترکیه آزمایش شده است، یک نوع سازه خاص است که مانند دیوار عمل کند و به همین دلیل نمای گرانقیمتی محسوب میشود.
بهطورکلی طرح موضوع گریدبندی ساختمان باعث شده تا از ابتدای پروژه از برندهای بهروز و جدیدترین مصالح استفاده شود. حتی در بخش تجهیزات دیتاسنتر (مرکز داده) و چیلر (سردکننده) تجهیزات بسیار خوبی تهیه شده است، اگرچه در برخی موارد آشفتگی و تداخل وظایف ایجاد شد اما در کل هدف این بوده که ساختمان خوبی طراحی شود.
هزینه نگهداری ساختمان بورس سالانه در چه حدی است؟ آیا ارزیابی دقیقی وجود دارد؟
رقم دقیقی نمیتوان برای آن تعیین کرد چراکه هرچقدر ساختمان مستهلکتر شود هزینههایش بالاتر میرود.
همانطور که میدانید در سالهای اولیه، نگهداری از ساختمان را به دو سه شکل میتوان انجام داد. نخست اینکه بهصورت کامل امور نگهداری به یک شرکت دیگر واگذار شود که هزینه بسیار سنگینی دارد و در این برهه زمانی به نفعمان نیست چراکه هر وسیلهای که خراب شود به تعمیرگاه فرستاده میشود که این پروسه هزینههای سرسامآوری دارد.
یکراه دیگر این است که امور نگهداری به پیمانکارانی واگذار شود که خودشان سیستمها را اجرا کردهاند. این روش نیز خوب نیست چون ممکن است خطاهایشان را مخفی کنند و بدون رعایت استانداردها و دقت کمتر ایرادهای ساختمان را برطرف کنند. ضمن اینکه پس از اتمام دوران گارانتی، پروژه را بهطورکلی ترک میکنند که در این صورت ایرادها مجدداً خودنمایی میکنند.
اما راه سوم این است که خودمان نفرات خودمان را آموزش دهیم. در این صورت خیالمان راحت است که ایرادات را بهتر ارزیابی میکنیم و در صورت نیاز به تعمیرات، کارشناسان خودمان با دقت نظر، دلسوزی بیشتر و مدیریت هزینهها کارها را انجام میدهند.
در حال حاضر در حوزه پشتیبانی با استراتژی سوم پیش میرویم یعنی یک گروه از کارشناسان و تکنسینهای تأسیسات آموزشدیده بهطور تماموقت در شرکت حضور دارند که مجزا از گروه توسعه ساختمان هم هستند. گروه پشتیبانی و نگهداری باید دست به آچار بوده و خودکفا باشند. با این استراتژی سعی کردیم کارشناسان را آموزش بدهیم که به نظرم خیلی بهصرفهتر است.
معتقدم با این روش 40 تا 50 درصد هزینهای که به مجموعه تحمیل میشد از بین رفته است ضمن اینکه همکاران خودمان که امین مجموعه و همیشه هم در دسترس هستند، آموزشدیدهاند.
آیا تحریمهای بینالمللی در بخش پشتیبانی تأثیرگذار بوده است؟
بله این چالش وجود دارد برای مثال اگر مانیتورهای نمایشگر تالار خراب شود سامسونگ نمیتواند خدمات بدهد. اگر قطعهای خراب شود به مشکل بر خواهیم خورد اما در این بخش نیز ما از همه افراد توانمند و متخصص کمک گرفتیم و از زمان آغاز تحریمها با همین استراتژی بهپیش رفتیم. در حال حاضر همه همکاران تعمیر میکنند دست به آچارند و در حال حاضر نگران نیستیم چراکه هرکدام از تجهیزات آسیب ببیند را بهراحتی تعمیر میکنیم. البته با توجه به نگرانی که از قبل در خصوص تحریمها داشتیم در حال حاضر به تعداد کافی قطعات و تجهیزات یدکی در اختیار داریم که بهرهبرداری از ساختمان دچار اختلال نشود.
بنابراین با توان داخلی شیطنتها و آسیبهای احتمالی در این حوزه را به حداقل میرسانیم. بورس نهادی استراتژیک و خاص است و قطب اقتصادی کشور محسوب میشود بنابراین سعی کردیم همکارانمان را به دورههای آموزشی بفرستیم تا در وقت نیاز، نیازهای مجموعه را رفع کنند.
بورس تهران ساخت تالار زنجان را آغاز کرده است. مشخصات این ساختمان چیست و مساحت زمین آنچه مقدار است؟
دریافت پروانه ساخت این ساختمان آذرماه سال 98 به تصویب هیئتمدیره رسید اما به دلیل بروز بحرانهای ناشی از کرونا مجوز ساخت، اول تیرماه 99 دریافت شد که بلافاصله پس از دریافت پروانه ساختمان در تاریخ دوم تیرماه 99 مراسم کلنگ زنی آن انجام شد.
این ساختمان در زمینی به مساحت یک هزار و 47 متر بنا که بهطورکلی 5 هزار و 300 متر زیربنا دارد و شامل 5 طبقه مثبت 3 طبقه منفی است. طبقات منفی حدود 70 درصد یعنی در حدود 780 متر و طبقات بالا 50 درصد که حدود 500 متر میشود، بنا دارند. در طبقه همکف یک واحد تجاری پیشبینی شده که احتمالاً شعب یکی از بانکها در آن مستقر خواهد شد. در طبقه اول آن پشتیبانی مرکز داده (دیتاسنتر) بورس و تالار 140 متری برای معاملات طراحی شده است.
دلیل انتخاب زنجان چه بوده است؟
دو پیشنهاد مطرح شده بود یکی اصفهان و دیگری زنجان که چون بورس در زنجان زمین داشت، آنجا انتخاب شد.
پیشبینی شما از مدتزمان اتمام پروژه چیست؟
درصورتیکه همانند قبل، هماهنگی مدیریتی داخلی در شرکت بورس وجود داشته باشد، پیشبینی میشود دو سال زمان نیاز باشد.
چه زمان آغاز شد؟
دوم تیرماه مراسم کلنگ زنی آن آغاز شد.
در چه مرحلهای قرار دارد؟
در حال حاضر در مرحله گودبرداری و پایدارسازی هستیم. پیشبینی میشود این مرحله حدود 2 ماه طول میکشد و بعد وارد اسکلت فلزی و تکمیل ساختمان شویم.
آیا این ساختمان نیز اجاره داده میشود؟
خیر فقط بورس از آن استفاده خواهد کرد.
هزینه آنچه میزان برآورد شده است؟
با عنایت به وابستگی مستقیم و غیرمستقیم عملیات ساحتمانی به دلار، بر اساس دلار 17 الی 18 هزارتومانی رقم 30 میلیارد تومان تا 35 هزار میلیارد تومان برآورد شده است.
ویژگیهای این ساختمان ازنظر فنی و طراحی چیست؟
در مورد این ساختمان وارد قضیه 200 ساله نشدهایم و با استاندارد پایینتر و متعارفتری آن را پیش خواهیم برد بنابراین طول عمر 40 تا 50 سال برای آن در نظر گرفته خواهد شد.
مهمترین بخش این ساختمان همان بخش دیتاسنتر است و بقیه موارد آن همانند ساختمانهای معمولی است و نیازی نیست مانند ساختمان تهران از آخرین مصالح روز استفاده کنیم. نمای خوب و زیبایی برای آن در نظر گرفته میشود و مصالح نیز با استاندارد کافی و نه حداکثری تهیه خواهد شد.
یکی از نکات جالبتوجه این ساختمان این است که سعی کردیم از توان مهندسی بومی و محلی استفاده کنیم. بدین ترتیب از مهندسان و نیروی انسانی بومی همانجا استفاده کردیم تا اگر قرار است منافعی به دست بیاید مهندسان همان شهر بهره ببرند.
این استراتژی به پیشنهاد بنده و حمایت دکتر صحرائی مدیرعامل شرکت اتخاذشده است تا هم منافع سازمان را تأمین کنیم هم بهنوعی وجهه سازمان را در نظر اهالی منطقه حفظ کنیم. این نگاه باعث شد تا بسیاری از چالشهای پیش رو بهراحتی حل شود برای مثال آنجا هم مشکلاتی مانند همجواری همسایگان وجود داشت و یا مشکلاتی با مسکن و شهرسازی داشتیم که حل شد. خوشبختانه بهواسطه استفاده از مهندسان بومی، از نظاممهندسی کشور تخفیف دریافت کردیم.
شعار بورس تهران به هموطنانمان در زنجان این است که در ساخت این ساختمان ما نیامدهایم باعث آزار شما باشیم و اکوسیستم مهندسی منطقه را تغییر دهیم بلکه آمدهایم به شما خدمتی را برسانیم.
آیا عنوان خاصی دارد؟
دو پیشنهاد مطرح شده است یکی مرکز مالی زنجان و دیگری ساختمان بورس اوراق بهادار تهران شعبه زنجان.
حمایت مدیرعامل شرکت تا چه حد در موفقیت و به سرانجام رسیدن این دو پروژه تأثیر داشت؟
خوشبختانه با حمایت کامل دکتر صحرائی این پروژهها به سرانجام رسید. اگر مدیری بود که تردید داشت به نتیجه رسیدن در این بخش سخت میشد چراکه اصولاً اجرای چنین پروژههایی ریسک زیادی دارد. انتقال بورس تهران از حافظ به سعادتآباد اقدام مهم و بزرگی بود در غیر این صورت تداوم شرایط قبلی و تنشها با پیمانکاران، آسیبهای زیادتری به شرکت وارد میکرد.
متأسفانه پیمانکاران ساختمان تهران از عدم اطلاع همکارانمان که تخصص مالی داشتند نه تجارب ساختوساز در حد این پروژه بزرگ، سوءاستفاده میکردند و به شرکت فشار وارد میکردند.
اما خوشبختانه توانستیم این بحران را مهار کنیم. انشاءالله با همین استراتژی بتوانیم پروژه ساختمان زنجان را هم دنبال کنیم. درخواست ما از گروههای اجرایی و همکارانمان در شرکت بورس نیز این است که بهصورت یکپارچه و هماهنگ کمک کنند تا دستبهدست هم داده و بتوانیم در پروژه زنجان هر چه سریعتر به نتیجه برسیم.