آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار
اوراق مشارکت
31242 ت 19961 ه - 1377.06.9 – 332
تاریخ تصویب: 1377/05/18
وزارت امور اقتصادی و دارایی - بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران - سازمان برنامه‌وبودجه- امور تعاونی ـ بانکی و پولی ـ برنامه‌های
عمرانی ـ بودجه ـ بورس اوراق بهادار و اسناد خزانه ـ جرایم و مجازات‌های عمومی ـ سازمان‌های
دولتی ـ وزارتخانه‌ها ـ بورس اوراق بهادار و اسناد خزانه ـ ثبت شرکت‌ها و علایم و
اختراعات ـ سازمان‌های مستقل ـ شهرداری ـ صنایع ـ مالیات ـ معاملات و اموال دولتی
هیأت وزیران در جلسه مورخ 1377.5.18 بنا
به پیشنهاد مشترک شماره.1044هـ مورخ 1377.4.13 وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه‌وبودجه،بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان بورس اوراق بهادار و به استناد ماده (12)
قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت - مصوب 1376 - آیین‌نامه اجرایی قانون یادشده را
به شرح زیر تصویب نمود:
آیین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار
اوراق مشارکت
ماده 1- در این آیین‌نامه
اصطلاحات زیر در معانی مشروح به‌کاررفته است:
- قانون: قانون
نحوه انتشار اوراق مشارکت.
- طرح‌های عمرانی -
انتفاعی دولت: منظور طرحی است که در مدت معقولی پس از شروع بهره‌برداری علاوه بر
تأمین هزینه‌های جاری و استهلاک سرمایه سود متناسبی به تبعیت از سیاست دولت را نیز
عاید نماید. منظور از انتفاع، انتفاع مالی است به‌نحوی‌که فایده‌های ناشی از بهره‌برداری
طرح قابل‌فروش و قابل تقویم به پول باشد.
- اوراق مشارکت:
اوراق بهادار با نام یابی نامی است که به‌موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری
اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین و برای تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز
طرح‌های عمرانی - انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین
منابع مالی لازم برای تهیه مواد اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های
دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام‌المنفعه و شرکت‌های
وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های
سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی
تولید منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های یادشده رادارند
از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.
- اوراق مشارکت
قابل تعویض با سهام: اوراقی است که توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر و در سررسید
نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار تعویض می‌شود.
- اوراق مشارکت قابل‌تبدیل
به سهام: اوراقی است که توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر و در سررسید نهایی یا زمان
تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت‌های موضوع طرح اوراق مشارکت، تبدیل می‌گردد.
- ناشر: دستگاه
دولتی یا غیردولتی است که به‌موجب ماده (1) قانون، اجازه انتشار اوراق مشارکت را
دارد.
- عامل: بانکی است
که از طرف ناشر نسبت به عرضه اوراق برای فروش، پرداخت سود علی‌الحساب و قطعی،
بازپرداخت اصل مبلغ اوراق مشارکت در سررسید مربوط یا بازخرید آن قبل از سررسید،
کسر و پرداخت مالیات موضوع ماده (7) قانون و انجام سایر امور مرتبط، طبق قرارداد
عملیت مبادرت می‌ورزد.
- امین: شخص حقیقی
یا حقوقی است که از طرف بانک مرکزی انتخاب می‌شود و به‌منظور حفظ منافع دارندگان
اوراق مشارکت و حصول اطمینان از صحت عملیات ناشر در طرح، نسبت به مصرف وجوه، نحوه
نگهداری حساب‌ها و صورت‌های مالی و عملکرد اجرایی ناشر به‌موجب قرارداد منعقدشده،
مستمراً رسیدگی و اظهارنظر می‌نماید. وظایف امین در مورد طرح‌های عمرانی - انتفاعی
دولت به مسؤولیت سازمان برنامه‌وبودجه انجام خواهد شد.
- بانک مرکزی: بانک
مرکزی جمهوری اسلامی ایران
- هیأت تشخیص:
هیأتی است مرکب از نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه‌وبودجه و
بانک مرکزی که انتفاعی بودن طرح‌های عمرانی دولت را مورد تأیید قرار می‌دهد.
ماده 2- دارندگان اوراق مشارکت به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت
در نتیجه مالی حاصل از اجرای طرح‌های مربوط به سهیم خواهند بود.
ماده 3- هر ورقه مشارکت نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در
مشارکت است. با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین "ناشر " و
خریدار اوراق محقق می‌شود."ناشر" به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند
نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش جهت اجرای طرح و خریدوفروش هرگونه کالا،خدمت و
دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. انتقال اوراق به اختیار تفویضی تحت عنوان وکالت
خدشه وارد نمی‌نماید و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ
و معتبر است.
ماده 4- مصرف وجوه حاصل از واگذاری اوراق مشارکت در غیر اجرای طرح‌های
مربوط، در حکم تصرف غیرقانونی در وجوه و اموال عمومی محسوب خواهد شد.
ماده 5- بانک مرکزی در صورت تأیید گزارش توجیهی فنی - اقتصادی و مالی
طرح‌های مشمول قانون که از طرف متقاضیان با تأیید عامل ارایه می‌شود، با در نظر
داشتن شرایط انتشار اوراق مشارکت، مجوز لازم را ظرف مدت یک ماه از تاریخ دریافت
گزارش در چهارچوب این آیین‌نامه صادر می‌نماید.
تبصره 1- گزارش توجیهی فنی - اقتصادی و
مالی طرح‌های غیردولتی مذکور باید قبل از ارسال به بانک مرکزی موردبررسی و تأیید
عامل قرار گیرد. مدت رسیدگی بانک عامل حداکثر یک ماه خواهد بود.
تبصره 2- در مورد طرح‌های عمرانی -
انتفاعی دولت، مطابق ماده (7) این آیین‌نامه عمل خواهد شد.
ماده 6- حداکثر میزان (سقف) اوراق مشارکت قابل‌انتشار برای طرح‌های
موضوع ماده (4) قانون در هر سال با توجه به سیاست‌های پولی و مالی کشور توسط شورای
پول و اعتبار تعیین و اعلام می‌گردد.
ماده 7- گزارش توجیه فنی - اقتصادی و مالی طرح‌های عمرانی - انتفاعی
دولت باید به سازمان برنامه‌وبودجه ارایه شود. سازمان برنامه‌وبودجه گزارش مزبور
را همراه با نظرات کارشناسی خود ظرف یک ماه در هیأت تشخیص انتفاعی بودن طرح‌های
عمرانی -انتفاعی
دولت، مذکور در ماده (1) این آیین‌نامه مطرح و هیأت تشخیص حداکثر ظرف یک ماه نظر قطعی
خود را در مورد انتفاعی بودن از طریق سازمان برنامه‌وبودجه به دستگاه‌های اجرایی
اعلام می‌نماید.
طرح‌های عمرانی - انتفاعی دولتی که به
تأیید هیأت تشخیص رسیده باشد توسط سازمان برنامه‌وبودجه در لایحه بودجه سال آینده
با علامت مشخص درج خواهد شد.
تضمین بازپرداخت اصل و سود علی‌الحساب
و سود تخصیص‌یافته اوراق مشارکت عمرانی دولت طبق ماده (3) قانون خواهد بود.
ماده 8- حداقل سهم الشرکه ناشر در هر طرح (اعم از آورده نقدی و غیر
نقدی) و میزان (سقف فردی) اوراق مشارکت قابل‌انتشار برای طرح‌های موضوع اوراق
مشارکت (به‌استثنای طرح‌های عمرانی - انتفاعی دولت) با رعایت وضعیت مالی و اعتباری
ناشر توسط
بانک مرکزی تعیین می‌شود.
ماده 9- تاریخ، شرایط و مراحل انتشار و عرضه اوراق به پیشنهاد ناشر و
با موافقت بانک مرکزی، با توجه به شرایط بازار سرمایه تعیین می‌شود. تمدید مهلت
عرضه با تأیید بانک مرکزی امکان‌پذیر است.
ماده 10- ناشر پس از اخذ مجوز انتشار اوراق مشارکت باید مراتب را از
طریق رسانه‌های جمعی به اطلاع عموم برساند. متن اطلاعیه انتشار باید قبلاً به تأیید
عامل برسد.
ماده 11 ـ در صورت فروش صد در صد اوراق مشارکت منتشرشده در مدت مقرر،
بانک مرکزی اجازه برداشت از وجوه جمع‌آوری‌شده را به ناشر خواهد داد.در صورت عدم
فروش صد درصد اوراق مشارکت منتشرشده در مدت مذکور بانک مرکزی باید از طریق تمدید
مهلت فروش یا طرق دیگر چگونگی تأمین کسری منابع موردنیاز طرح را توسط ناشر تعیین نماید.
در صورت عدم تأمین کسری منابع توسط ناشر طی مهلت مقرر، بانک مرکزی دستور انتشار اطلاعیه
مربوط به استرداد وجوه دارندگان اوراق مشارکت را حداکثر ظرف یک هفته به عامل خواهد
داد. هزینه‌های مالی ناشی از این امر بر
عهده ناشر خواهد بود.
ماده 12- بانک مرکزی به‌منظور حصول اطمینان از بازپرداخت اصل اوراق
مشارکت در سردسید، به تشخیص خود،ناشر را ملزم به تأمین تضمین‌های لازم نزد عامل می‌نماید.
ماده 13- میزان سود قطعی قابل پرداخت به دارندگان اوراق، پس از خانمه
اجرای طرح توسط امین طرح ظرف پنج ماه پس از سررسید نهایی محاسبه و به تأیید بانک
مرکزی خواهد رسید.
ماده 14- بانک مرکزی وظایف و اختیارات امین و میزان حق‌الزحمه خدمات
مربوط و ترتیب پرداخت آن را طی قرارداد منعقدشده با وی تعیین می‌نماید.
ماده 15- ناشر موظف است بازپرداخت اصل و سود متعلق را در سررسیدهای مقرر د
راوراق، تعهد کند وثایق لازم را برای تضمین بازپرداخت اصل و سود‌متعلق به اوراق
توسط عامل، در اختیار عامل قرار دهد. در صورت عدم ایفای تعهدات در سررسیدهای مقرر،
عامل مکلف است از محل تضمین مذکوز رأساً‌اقدام نماید. مهلت پرداخت مابه التفاوت
سودهای قطعی و سودهای علی‌الحساب پرداخت شده بر حساب انواع اوراق حداکثر شش ماه پس
از سررسید نهایی اوراق، خواهد بود.
ماده 16- ناشر موظف است طبق اعلام عامل وجوه لازم را جهت پرداخت سود
واصل اوراق مشارکت، در سررسیدهای مربوط تأمین و در اختیار عامل قرار دهد.هرگونه
تأخیر در تأمین منابع فوق، مشمول پرداخت وجه التزام تأخیر تأمین منابع به میزان
مقرر در قرارداد عاملیت خواهد شد.
ماده 17- ناشر موظف به انجام سایر تعهداتی است که به هنگام فروش
اوراق، پذیرفته و آن تعهدات، مورد تأیید بانک مرکزی نیز قرار گرفته است.
ماده 18- اعطای
هرگونه امتیازی به دارندگان اوراق مشارکت از جمله اختیار تعویض یا تبدیل اوراق
مشارکت و تخفیفات فروش منوط به موافقت بانک مرکزی و اخذ تضمینات لازم توسط عامل
است.
تبصره - اعطای این‌گونه امتیازات از
جمله تعهداتی به حساب می‌آید که باید به موقع ایفا گردد و تأخیر در اعطای آن‌ها
مشمول خسارت ناشی از تأخیر زمانی و افزایش قیمت خواهد بود.
ماده 19- ناشر موظف است چنانچه اوراق علاوه بر سازمان بورس اوراق
بهادار (که با مجوز سازمان بورس صورت می‌گیرد) توسط عامل نیز قابل معامله و قابل
بازخرید قبل از سررسید باشد، وجوه لازم را جهت باز خرید اوراق، طبق قرارداد عاملیت
در اختیار عامل قرار دهد.
ماده 20- ناشر موظف است حق‌الزحمه انجام خدمات امین را به ترتیب مقرر در
قرار منعقدشده بین بانک مرکزی و امین پرداخت نماید و بلافاصله پس از فروش اوراق،
سیستم حسابداری مطابق با استانداردهای موردقبول سازمان حسابرسی را در موردنظر بطور
جداگانه و خارج از سایر عملیات و فعالیت‌های خود،مستقر و به مورد اجرا گذارد.
تبصره - امین طرح‌های عمرانی -انتفاعی
دولت از مفاد این ماده مستثنی است.
ماده 21- ناشر موظف است اطلاعیه حاوی گزارش وضعیت مالی و عملکرد
اجرایی طرح را همراه اظهارنظر امین، پس از کسب مجوز انتشار اطلاعیه از بانک مرکزی، حداقل هر شش ماه
یا در مقاطعی که توسط بانک مرکزی تعیین می‌گردد از طریق یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار
منتشر نماید.
ماده 22- امین موظف است نسبت به مصرف وجوه، نگهداری حساب‌ها و صورت‌های
مالی طرح رسیدگی و اظهارنظر نماید و گزارش‌های مربوط را حداکثر هرشش‌ماه یک‌بار به
بانک مرکزی ارایه دهد.
ماده 23- امین مکلف است نسبت به مقررات و ضوابط حاکم بر معاملات ناشر
در طرح همچنین انطباق معاملات انجام‌شده با ضوابط و مقررات مربوط رسیدگی و اظهارنظر
نماید. همچنین امین مکلف است ظرف مدتی که به‌موجب قرارداد منعقدشده با بانک مرکزی تعیین
می‌شود، نسبت به‌کفایت روش‌های حسابداری ناشر در طرح رسیدگی و اظهارنظر نماید.
ماده 24- عامل، اوراق مشارکت را برای فروش عرضه و سود علی‌الحساب
اوراق را پس از کسر مالیات در مقاطع تعیین‌شده پرداخت می‌نماید.
ماده 25- عامل، اصل مبلغ اوراق را درسررسید با رعایت ماده (15) این
آیین‌نامه باز پرداخت می‌نماید.
ماده 26- عامل، سود قطعی اوراق مشارکت را پس از کسر مالیات و تأیید
بانک مرکزی پرداخت می‌نماید.
ماده 27-چگونگی پرداخت مالیات موضوع تبصره ماده (7) قانون، حداکثر سه
ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی
تعیین می‌شود.
ماده 28- شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در سازمان بورس اوراق بهادار
با تأیید قبلی سازمان مذکور و رعایت ضوابط مربوط می‌توانند اوراق مشارکت قابل‌تبدیل
و تعویض با سهام منتشر نمایند.
ماده 29- اوراق مشارکت ممکن است قابل تعویض با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته‌شده
در سازمان بورس اوراق بهادار باشد. در این صورت ناشر موظف است حداقل به میزان
اوراق مشارکت قابل تعویض، موجودی سهام شرکت‌های مذکور را تا سررسید نهایی اوراق
مشارکت نگهداری نماید.
ماده 30- اوراق مشارکت ممکن است قابل‌تبدیل به سهام شرکت (سهامی عام)
باشد در این صورت مجمع عمومی فوق العاده بنا به پیشنهاد هیأت مدیره و گزارش خاص
بازرس یا بازرسان شرکت اجازه انتشار اوراق مشارکت را می‌دهد و شرایط و مهلتی را که
آن دارندگان این‌گونه اوراق خواهند توانست اوراق خود را به سهام شرکت تبدیل کنند تعیین
و اجازه افزایش سرمایه را به هیأت مدیره خواهد داد.
تبصره - مابه التفاوت سود قطعی و سود علی‌الحساب
می‌تواند قابل تعویض یا تبدیل به سهام باشد.
ماده 31- حق تقدم سهامداران شرکت در خرید سهام قابل‌تبدیل با اوراق
مشارکت با تصویب مجمع عمومی فوق العاده شرکت منتفی خواهد بود.
ماده 32- شرایط مشارکت و ترتیب تعویض و تبدیل ورقه مشارکت به سهام
باید در ورقه مشارکت قید شود. تبدیل و تعویض ورقه مشارکت به سهم منوط به درخواست
دارنده ورقه مشارکت است.
ماده 33- در مورد ماده (30) هیأت مدیره شرکت بر اساس تصمیم مجمع عمومی
مذکور در همان ماده در پایان مهلت مقرر معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراق مشارکتی
که جهت تبدیل به سهام شرکت عرضه‌شده است سرمایه شرکت را افزایش داده و پس از ثبت
این افزایش در مرجع ثبت شرکت‌ها سهام جدید صادر خواهد کرد و به دارندگان اوراق
مذکور معادل مبلغ بازپرداخت نشده اوراقی که به شرکت تسلیم کرده‌اند سهم خواهد داد.
ماده 34- از تاریخ تصمیم مجمع مذکور در ماده (30) تا سررسید نهایی
اوراق یا زمان تحقق افزایش سرمایه موضوع اوراق مشارکت، شرکت نمی‌تواند اوراق
مشارکت جدید قابل تعویض یا قابل‌تبدیل به سهام منتشر کند یا نسبت به کاهش یا
افزایش سرمایه اقدام نماید یا سرمایه خود را مستهلک سازد یا آن را از طریق بازخرید
سهام کاهش دهد یا اقدام به تقسیم اندوخته کند یا در نحوه تقسیم منافع تغییراتی
بدهد. کاهش سرمایه شرکت در نتیجه زیان‌های وارد شده که منتهی به‌تقلیل مبلغ اسمی
سهام یا تقلیل تعداد سهام بشود شامل سهامی که دارندگان اوراق مشارکت در نتیجه
تبدیل اوراق خود دریافت می‌دارند نیز می‌گردد این‌گونه‌دارندگان اوراق قرضه از
همان انتشار اوراق مذکور، سهامدار شرکت محسوب می‌شوند.
ماده 35- از تاریخ تصمیم مجمع مذکور در
ماده (30) تا سررسید نهایی اوراق مشارکت یا زمان تحقق افزایش سرمایه موضوع اوراق
مشارکت، صدور سهام جدید در نتیجه انتقال اندوخته سرمایه و به و طور کلی دادن سهم
یا تخصیص یا پرداخت وجه به سهامداران تحت عناوینی از قبیل جایزه یا منافع انتشار سهام
ممنوع خواهد بود مگر آنکه حقوق دارندگان اوراق مشارکت که متعاقباً اوراق خود را به
سهام شرکت تبدیل می‌کنند به نسبت سهامی که در نتیجه تبدیل مالک می‌شوند حفظ شود. به‌منظور
فوق شرکت باید تدابیر لازم را اتخاذ کند تا دارندگان اوراق که متعاقباً اوراق خود
را به سهام شرکت تبدیل می‌کنند بتوانند به نسبت‌وتحت همان شرایط حقوق مالی مذکور
را استیفا نمایند.
ماده 36- در قراردادهای مشارکت در صورت
توافق طرفین می‌توان داور تعیین نمود.
ماده 37- وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های
اجرایی موظفند اوراق مشارکت موضوع این آیین‌نامه را به عنوان وثیقه‌طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط بپذیرند.
ماده 38- دریافت مجوز انتشار اوراق از سوی ناشر، قبولی عاملیت توسط
عامل و انعقاد قرارداد حسابرسی به عنوان امین طرح به منزله قبول کلیه آثار و
تعهدات ناشی
از مقررات این آیین‌نامه و دستورالعمل
اجرایی آن است.
حسن حبیبی -معاون اول رییس جمهور
بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه
